Iemand sprak eens de wijze woorden: ‘Het beste is vaak de grootste vijand van het goed genoeg’. Afgelopen week kwam dit veronderstelde ‘het beste’, de Lockheed Martin F-35 Lightning II, weer in opspraak bij de vaderlandse pers. In Nieuwsuur kwamen diverse deskundigen voorbij om te vertellen wat voor epische dure FAAL de JSF aan het worden is. Christ Klep vertelde dat wij het alternatief, de Zweedse Viggen, niet willen. Natuurlijk bedoelde Klep de Gripen, althans dat hoop ik, want de Viggen vloog voor het eerst in 1967 en Zweden nam ze in 2005 uit dienst. De Viggen is inderdaad geen JSF alternatief. Wel een fraaie kist, net als de opvolgende Saab Gripen. Als schoonheid het criterium voor aanschaf is, waren beide wellicht nog in de race. Of we zouden nog met Spitfires, Hunters en Starfighters vliegen. Een Britse ter zake kundige zei immers eens if it looks good, it is good.
Keizer Claudius’ kreeg van zijn vriend Herodes het advies ‘geloof niets en vertrouw niemand’. Dat gaat tweeduizend jaar later zeker nog op voor overheidsaanbestedingen. Waar de aanschaf van militair materieel geen uitzondering op vormt. Voor- en tegenstanders ge- en misbruiken alle cijfers en argumenten. Voor zover deze überhaupt kloppen. Eigenlijk dus business as usual bij de ontwikkeling en aanschaf van de JSF. Kijk naar zijn tweemotorige USAF partner, de F-22 Raptor, en je hebt (weer) gezien hoe dergelijke programma’s lopen. Van de F-22 Raptor zouden er aanvankelijk 750 worden aangeschaft, met geraamde ontwikkelings- en productiekosten van $22,6 miljard. Productie moest in 1994 starten. Uiteindelijk werd het toestel pas in 2005 operationeel in gebruik genomen en de productie wordt bijna zeker met 187 toestellen afgerond. Uiteindelijke (geraamde) kosten: $66,7 miljard (362 miljoen per toestel). Naar eigen zeggen hebben de Amerikanen dan met deze vijfde generatie (post-WOII) jager wél het beste van het beste tot zo’n 2025. Waar sommigen aan twijfelen, wijzend op Russische en Chinese ontwikkelingen.
F-35A (NL-kadidaat), F-35B VSTOL, F-35C Navy
Met de Raptor als voorbeeld is de huidige status van het F-35 Lightning II programma vergelijkbaar met waar het F-22 programma ergens rond 2002 zat. Dus de huidige raming van een JSF fly-away cost van ±110 miljoen dollar kan nog flink oplopen. 110 miljoen is sowieso al ruim twee keer de fly-away prijs van de huidige JAS 39C Gripen. De in ontwikkeling zijnde NG-versie hiervan doet in veel opzichten niet onder voor wat ons met de F-35 wordt beloofd. Ook de Gripen NG krijgt een volledig ‘elektrieke’ AESA radar (zie JSF AN/APG 81 video onder). Qua prestaties zijn de F-35 en Gripen NG vergelijkbaar. De Gripen is met een leeggewicht van rond de zeven ton lean and mean, de JSF (F-35A) een typische dikke Amerikaan van ruim dertien ton. Dit zonder peut, waar er 8382 kilo intern van aan boord wordt genomen. De huidige C-versie van de Gripen tankt 2700 kilo. Wel moet de NG-versie een veertig procent grotere interne brandstofcapaciteit krijgen. Geen van beide ontwerpen doet aan TVC (Thrust Vectoring Control), wat de F-22 in navolging van Russische jagers wel heeft.
Gripen
Zo blijven er twee grote verschillen over tussen de kleine Zweed en de dikke Amerikaan. De Amerikaan is een stealth-ontwerp en kan een hoop bewapening binnenin ophangen, wat gunstig is voor de radar-onzichtbaarheid, de prestaties en het brandstofverbruik. Met name dat hippe, super-sexy stealth zou een argument voor de JSF zijn. Dit, voor zolang radarontwikkelingen zoals VHF-radar, stealth niet inhalen. De Zweed kan echter zeggen dat je als kleintje sowieso minder opvalt, elektriek of anders. Wat de praktijk al (weer) bewezen heeft*. Daarnaast zal een Gripen NG ook met alles buiten opgehangen nog steeds zuiniger met sap omspringen dan een JSF met alles binnenin.
Thaise Gripen (foto: Saab flickr-album -‘Copyright Saab AB’)
Kortom, misschien niet de beste, maar de Gripen NG valt zeker in de ‘goed genoeg’ categorie. Met een betaalbaarder en beter inschatbaar prijskaartje. Wat ruimte overlaat voor andere broodnodige spullen. Met een eerdere keuze voor de Gripen had ons wijze Haagse bestuur de Leopard misschien niet afgeschaft. Nu lijkt men zich in relevante Haagse kringen blind te blijven staren op een toekomstig handvol twijfelachtig goud in de lucht. Ondertussen ‘blinkt’ het op de grond en op zee steeds minder.
F-35 AN/APG-81 Active Electronically Scanned Array (AESA) radar
Onderstussen bij een vroegere vijand: Sukhoi stealth-ish PAK FA/ T-50
Gripen NG tweezits demonstrator
* Zie dit uitgebreide www.defenseindustrydaily.com artikel over de Gripen.
