In juli 2010 was ik nog voorzichtig optimistisch. De kleine meerderheid van het kabinet Bruin-I bood mogelijkheden voor een meer dualistisch systeem. Meer macht voor de Kamer, minder voor een dichtgetimmerd coalitieakkoord, het zag er mooi uit. Een nieuwe politieke cultuur in Nederland lonkte. Helaas, het mocht niet zo zijn. Het blijkt dat Ruttes kabinet vrolijk lachend het gesloten Paars II naar de kroon steekt.
Rutte probeerde het heus in het begin. Rond Kunduz heeft hij dat gedaan. Christenunie, D66 en GroenLinks hadden nog goede hoop op een interessante samenwerking en stemden in met de politietrainingsmissie. Rond Europa en steun aan Griekenland deed Rutte niets bijzonders, maar PvdA, GroenLinks en D66 konden eenvoudigweg niet tegenstemmen. Of ja, het kán wel, zoals Camil Driessen beweert, maar het is niet gek dat die partijen gewoon instemden. Een pro-Europese ideologie gooi je niet zomaar weg voor wat politieke winst op korte termijn.
Catshuis
Het huidige Catshuisoverleg is het beste voorbeeld van het monistische gedrag van dit kabinet. In alle beslotenheid, fractievoorzitters en regering bij elkaar, vergaderen ze nu. Het is Paars II all over again. Eigenlijk deden Rutte, Blok, van Haersma-Buma en Wilders dat al. Een wekelijks overleg tussen de gedoogpartners is verre van dualistisch. En dat is te zien: alle belangrijke besluiten worden voorgekookt, al dan niet met de SGP. De PVV doet alsof ze semi-onafhankelijk zijn, maar opereert in de Kamer als de PvdA onder Melkert. Over de anti-liberale wetgevingsmomenten, met als hoogtepunten het homohuwelijk en de koopzondag, hoef je het nog niet eens te hebben.
Het toppunt van deze monistische cultuur was gisteren te zien in PowNews. CDA-Tweede Kamerlid Coşkun Çörüz zei letterlijk: “Dat willen wij als kabinet aanmoedigen.” Dat is dus heel erg. Çörüz is nota bene een jurist. Een jurist die de grondwet niet kent. Hij is een Kamerlid, een volksvertegenwoordiger, een lid van de wetgevende macht. Iemand die de regering zou moeten controleren. Door de totale rolverwarring in ons politieke systeem kan een CDA-parlementariër zoiets gewoon zeggen. Nou is het CDA natuurlijk nooit een ster geweest in dualisme, integendeel, maar dit is zelden of nooit vertoond. Eigenlijk verraadt je er de kiezer mee.
Wachten op de volgende
Nee, het is niet nieuw dat Kamer en kabinet samen zo monistisch als de pest regeren. Zo opereren de meeste Nederlandse kabinetten. Maar juist nu was er een kans om te breken met die cultuur. Daar heeft Rutte in gefaald. Hij blijft vrolijk in woord de dualistische insteek van dit kabinet bevestigen. Dat komt hem goed uit, zeker na het vertrek van Brinkman. Dan heeft de regering opeens niets te maken met de Kamer. Maar in daad is Rutte een soort Kok II. Des te ironischer als je weet dat de PVV mede een gevolg van de Fortuynistische revolutie, die onder andere ageerde tégen de Paars II-cultuur.
Het is dus te hopen dat een volgende regering iets verandert. Een regering die écht de dialoog met de Kamer (en de samenleving) aangaat, in plaats van oppositiepartners uitlacht in debatten, dat zou mooi zijn. Hoe verfrissend zouden regeringspartijen zijn die niet alles dichtplakken in een coalitieakkoord en Catshuisoverlegjes. maar die gewoon de beste oplossing kiezen. Die niet angstig zijn voor debat, maar echt overleg willen. Dat blijft voorlopig wensdenken.
Huub Bellemakers wil behalve ander beleid vooral een andere politieke cultuur. De vraag is echter of hij nog mee gaat maken.
Foto: Flickr van Minister-president
