In het rapport van 7 september werd al aangegeven hoe groot nog het effect zou kunnen worden van het strategisch stemmen. In dat rapport werd expliciet vermeld dat dit zou kunnen leiden tot een uitslag van rond de 40 zetels van VVD en PvdA. Gisteren heeft ongeveer 35 procent van de PvdA kiezers strategisch gestemd. Tweederde hiervan gaf aan anders SP te hebben gestemd (tien zetels). Bij de VVD is dat cijfer ongeveer 25 procent.De helft ervan gaf aan anders PVV gestemd te hebben (vijf zetels).
Dit is het gevolg van ons Nederlands politiek systeem waarbij de kiezer naast het kiezen van een partij, weinig directe invloed heeft (niet op wie de premier wordt, niet welke regering gevormd wordt, en ook niet wat die regering vervolgens wel of niet gaat doen). Omdat de band van de kiezer met specifieke partijen veel minder groot is dan vroeger zal de kiezer enerzijds makkelijker van partij wisselen (maar dan doorgaans wel binnen de “eigen” vleugel), en anderzijds graag met de stem betrokken willen zijn bij de strijd om wie de grootste wordt of wie de premier wordt.
Daarmee is het ook vrijwel zeker dat welke regering er vervolgens ook wordt gevormd, een fors deel van de kiezers ontevreden zal zijn en zich weer zal afwenden van de partijen die men eerder heeft gekozen.
Daar ligt de kern van de instabiliteit van onze regeringen de laatste tijd, en daarmee zal de veenbrand onder onze kiezers, zoals het al lang wordt uitdrukt, alleen maar verder voortduren.
Zondag zullen wij hier in het weekrapport uitgebreid op ingaan.
