Een van de problemen in de berichtgeving over de Gaza oorlog (en over Israël in het algemeen) is dat veel mensen vooral heel hard bepaalde dingen roepen en op internet wat linkjes zoeken die daarbij passen, om zich vervolgens als deskundige voor te doen. Francis Jorissen, medewerker van Attac Vlaanderen, is zo iemand. Hij begint zijn artikel op TPO heel deftig met het aanhalen van een heuse filosoof die uitlegt hoe propaganda in zijn werk gaat. Vervolgens volgt een lange tirade tegen Israël, dat iedereen continu zand in de ogen zou strooien om zo snode plannen ongestoord te kunnen uitvoeren, namelijk het aanrichten van een bloedbad in Gaza onder vooral vrouwen en kinderen. En wanneer Israëli’s meeleven met de Palestijnen zou dat niet oprecht zijn, maar doen ze dat omdat je dan overtuigender overkomt, zo zou een handboek communiceren van de Israëlische regering ze leren. En journalisten ter plekke schrijven ook allemaal alleen maar op wat de regering en het leger zeggen, want Israël is blijkbaar een dictatuur waar je helemaal niet vrij kunt bewegen en praten met wie je wilt.
Oh, wacht even, dat geldt voor de Gazastrook, niet voor Israël.
Opvallend veel journalisten in Israël schreven juist wél over het militarisme en nationalisme en hekelden de steun van de overgrote meerderheid van de bevolking voor het Israëlische ingrijpen in Gaza. Bronnen rond het leger en de regering worden echter zelden vermeld. Zo worden wat betreft de doden en vooral ook het aantal onschuldige slachtoffers steevast Palestijnse bronnen of de VN aangehaald, die beweren dat het overgrote merendeel van de doden onschuldige burgers zijn, waaronder veel vrouwen en kinderen.
Deze bronnen zijn echter niet neutraal. Hamas heeft mensenrechtenorganisaties (waarop de VN haar cijfers baseert) verboden om de namen van omgekomen strijders te vermelden, en heeft Gazanen de dwingende instructie gegeven (over propaganda gesproken) om nooit van gedode strijders te spreken en alle doden onschuldige slachtoffers van de Israëlische agressie te noemen. Er zijn diverse voorbeelden van ‘burgerdoden’ die achteraf niet zo onschuldig bleken te zijn. Wanneer de gedode Gazanen naar geslacht en leeftijd worden opgedeeld, is een piek te zien bij mannen in de leeftijd van 18 tot 50 jaar, terwijl van de bevolking in Gaza de helft jonger is dan 18. Dat ondersteunt de cijfers die Israëlische bronnen melden. Bovendien, in Gaza worden journalisten bedreigd en geïntimideerd wanneer ze Hamas strijders filmen, of het afschieten van raketten van nabij vanuit ziekenhuizen en VN faciliteiten in beeld brengen. Journalisten kunnen zo onmogelijk vrij hun werk doen.
Tijdens de Gaza oorlog in 2008 en 2009 werd door de VN en de autoriteiten ook beweerd dat er vooral burgers en kinderen waren omgekomen. Israël schatte echter dat ruim de helft van de doden strijders van Hamas en Islamitische Jihad waren. Uiteindelijk gaf Hamas toe dat zo’n 700 Hamas strijders waren omgekomen. De reden voor het vrijgeven van deze cijfers was toenemende interne kritiek dat Hamas zelf zo ongeschonden uit de strijd zou zijn gekomen.
Ook bleken honderden door mensenrechtenorganisaties als ‘onschuldige burgers’ genoteerde doden ook op lijsten van Hamas en Islamitische Jihad van omgekomen strijders te staan. Het waren bloggers die daarachter kwamen, geen professionele journalisten, en er is geen reden om aan te nemen dat de Israëlische regering deze cijfers die bloggers heeft ingeflusiterd. Om herhaling van een dergelijke blamage te voorkomen houden Hamas en Islamitische Jihad het aantal gedode ‘martelaren’ inmiddels niet meer op internet bij.
Jorissen beweert dat Israël ‘geen bewijs heeft’ dat Hamas achter de ontvoering van de drie tieners zat. Onzin. Voor wie niet gelooft dat Hamas zoiets ooit zou doen en Israël dat soort dingen uit haar duim zuigt om de Palestijnen weer eens lekker aan te kunnen pakken, werd de link deze week opnieuw bevestigd in verschillende Israëlische media. Zowel de opdracht als het geld om de wapens voor de aanval te bemachtigen kwamen van Hamas in Gaza.
Dat Israël Hamas vanaf het begin verdacht is niet zo vreemd: Hamas dreigt al jarenlang met ontvoeringen van Israëlische burgers en soldaten en Israël heeft diverse pogingen daartoe verijdeld. De tientallen tunnels die in de Gaza-oorlog zijn verwoest, met vertakkingen en uitgangen in zowel Gaza als Israël, waren daarvoor gegraven en zijn daar ook voor gebruikt. Shalit is op die manier ontvoerd en vijf jaar onder de grond vastgehouden en tijdens de huidige Gaza-oorlog zijn soldaten via de tunnels aangevallen en gedood, ook in Israël.
Jorissen hekelt ook het feit dat het leger sprak van een ontvoerde soldaat die later niet ontvoerd maar gedood bleek te zijn. Ook dit zou weer een smerige propagandatruc zijn om Westerse steun te krijgen en nog eens flink met bommen te gooien. Het gevangen nemen van een soldaat is zo belangrijk omdat Hamas dit gebruikt als tactiek om honderden, en de laatste keer zelfs duizend, eigen gevangenen (vaak veroordeeld voor dodelijke aanslagen) vrij te krijgen. Daartoe is Hamas bereid ver te gaan en het overtreedt de regels van het oorlogsrecht die bijvoorbeeld bepalen dat een gevangen genomen soldaat bezoek mag krijgen van het Rode Kruis. Voor de gesneuvelde Israëlische soldaten was overigens nauwelijks aandacht in de media; meestal staat Palestijns leed centraal, zonder enige context over het hoe en waarom en het aandeel van Hamas hierin.
Dat Israël dacht dat een vermiste soldaat ontvoerd was ligt voor de hand: twee soldaten werden gedood in een hinderlaag en een derde door Hamas-strijders een tunnel in gesleept. Eén soldaat ging erachteraan maar kreeg ze niet meer te pakken. Maar kennelijk is dit voor Jorissen het zoveelste bewijs van de kwaadaardigheid van Israël.
Het lijkt wel alsof Jorissen niet naar dezelfde journaals kijkt en hele andere artikelen heeft gelezen in NRC Handelsblad, Trouw en de Volkskrant. Hij beweert dat alle politici in de VS en Europa, en het journaille, de Israëlische ‘mantra van zelfverdediging hebben overgenomen’. In werkelijkheid zagen we vooral heftige en schokkende beelden van Gaza, veel onschuldige slachtoffers, veel ravage en veel boze reacties van VN-woordvoerders en anderen. Het leek wel alsof er alleen maar vrouwen en kinderen in Gaza wonen en men kon zich haast afvragen of die raketten uit Gaza zichzelf soms afschieten.
Maar inmiddels beginnen berichten door te sijpelen over raketbeschietingen vanuit VN-faciliteiten, hotels en andere publieke plaatsen. Nu de journalisten weg zijn uit Gaza durven ze dergelijke beelden en verhalen naar buiten te brengen.
Het aantal mensen dat Hamas het voordeel van de twijfel geeft en Israël als schurkenstaat afschildert is onwaarschijnlijk. Hamas dat miljoenen aan de tunnels en raketten heeft gespendeerd maar geen schuilkelders voor de burgers heeft gebouwd. Hamas dat zich verschool in ziekenhuizen en daar commandocentra inrichtte omdat men daar dacht veilig te zijn voor Israëls bommen. Vanuit de tunnels werden bij scholen en huizen opgestelde raketten via een afstandsbediening gelanceerd, wetende dat de Israëlische reactie niet lang zou uitblijven. Er zijn zelfs VN-voedselpakketten in een tunnel gevonden.
Israëls acties bezitten, in tegenstelling tot die van Hamas, altijd een element van veiligheid. Het uitschakelen van de tunnels, raketlanceerinstallaties, wapendepots, commandocentra, allen gelegen in burgerlijk gebied, dient de veiligheid van burgers in Israël. Scholen worden niet bewust getroffen maar uitsluitend bij het terugschieten op Hamasposities.
Overigens zijn verschillende burgerdoelen in de Gazastrook door eigen vuur getroffen; zo’n 25 procent van de Hamas-raketten mist doel en landt in de Gazastrook. De raketten van Hamas, dit keer bijzonder ineffectief met dank aan het Iron Dome afweersysteem en de schuilkelders, zijn gericht op Israëlische burgers en dragen op geen enkele manier bij aan de veiligheid van burgers in Gaza.
Hamas viert iedere Israëlische dode, burger of soldaat, en dreigt het leven in Israël tot een hel te maken. Als Hamas succesvoller zou zijn geweest had het duizenden Israëli’s gedood; er zou zelfs een mega-aanslag via de tunnels zijn verijdeld die misschien wel tienduizend Israëli’s had kunnen doden. Na de eerste Gaza-oorlog tekende Jorissen echter een petitie om ‘Hamas te schrappen van de EU-lijst van terroristische organisaties’.
Jorissen grijpt in zijn aversie tegen Israël wel erg ver terug. “Het land heeft zich in 1948 al meer gebied toegeëigend dan het van de VN toegewezen had gekregen”, zo schrijft hij. Maar ook toen al wilden Israëls vijanden de Joden de zee in drijven en het hele land bezitten, het VN-plan werd dan ook resoluut afgewezen. In de oorlog die volgde kwam een deel van het aan de Palestijnen toegewezen gebied onder Jordaans en Egyptisch bestuur en een deel werd bij Israël getrokken, zodat uit de verschillende enclaves waarin het VN-plan voorzag een enigszins verdedigbaar gebied ontstond.
Ook nu nog is de belangrijkste vraag voor de democratische meerderheid in Israël hoe men zich uit de Palestijnse gebieden kan terugtrekken zonder de veiligheid van het hele land in gevaar te brengen.
Ratna Pelle is medewerkster van de website Israel-Palestina.Info.
