De voortvluchtige topcrimineel Saban B. (38), die onderwerp is van een internationale klopjacht, blijkt begin dit jaar te zijn getrouwd om zo vrijaf te kunnen krijgen. De uiterst gewelddadige Turk, die meer dan 100 vrouwen achter de ramen dwong, trouwde in de penitentiaire inrichting Veenhuizen met een van zijn ‘gebrandmerkte’ vrouwen. Bij de vrouw, Stephanie, verwekte hij diezelfde week een kind, dat onlangs werd geboren. Stephanie: ‘Elke relatie kent wel problemen en de ene man reageert weer anders dan de andere. Saban kan gewoon heel boos worden.’
Beperkt debat
Rapper Ishmael Gumbs (19) werd neergeschoten op een speelveldje tussen de flats Kruitberg en Kleiburg. Gumbs kwam net in het gezelschap van zijn zwangere vriendin en hun zoontje van twee maanden uit de supermarkt. De baby was gaan huilen, reden voor Gumbs te proberen zijn boodschappen bij de sigarettenbalie te betalen. Toen de baliemedewerkster weigerde, ontstond een woordenwisseling. De medewerkster voelde zich beledigd en belde haar vriend. Deze kwam naar het winkelcentrum, volgde het spoor van Gumbs en schoot hem neer. Sandra Doreleijers van het Streetcornerwork in Zuidoost: ‘Ishmael was druk bezig zijn leven op orde te krijgen. In het begin had hij de nodige obstakels moeten overwinnen.’
Het publieke debat bij deze justitiële zaken beperkt zich tot:
Stuk voor stuk intrigerende vraagstukken, maar wat volledig ondersneeuwt, is de facilitatie van crimineel gedrag door vrouwen. Gelukkig bestaat er in de wetenschap aandacht voor dit probleem. Op 28 september sprak Marion van San haar oratie De aantrekkingskracht van gevaarlijke mannen uit bij de aanvaarding van de leerstoel ‘Jeugd en educatie van Antillianen’.
Discutabele rol moeders
Van San deed vijftien jaar onderzoek naar de Curaçaose drugsscene en legde de uitkomsten naast literatuurstudies over de (Italiaanse) maffia. Het verschil tussen deze is het ontbreken van organisatie op Curaçao. De overeenkomsten zijn echter legio. Armoede genereerde het ontstaan, vrouwen ondersteunen de misdaadcultuur – sterker nog: zij houden deze in stand. Bij de maffia hamert de vrouw op het voortbestaan van tradities zoals de vendetta; op Curaçao vervult de vrouw vanwege de waarde van het moederschap eveneens een cruciale rol.
Dit is een verschil met de aanname dat vrouwen crimineel gedrag ontmoedigen of anders op z’n minst door mannen hiertoe gedwongen worden. Vrouwelijke drugskoeriers met een fout vriendje gelooft men nog altijd op hun woord. Curaçaose vrouwen beschouwen misdaad echter als werk, zien het als middel hun levenstandaard te verhogen en worden aangetrokken door blingbling. Van San gaat verder: het gevaar, de sensatie en een man die anderen angst inboezemt blijken verleidelijk. Geweld wordt gelijkgesteld met passie.
Niet verwonderlijk dat Van San een vicieuze cirkel constateert: de moeders voeden hun zonen op tot gevaarlijke mannen. Ze brengen hen criminele waarden en zelfverdediging bij. De jongens bieden bescherming en inkomen bij gebrek aan een vader, die elders aan tijdelijke gezinsvorming doet. De gevaarlijke zonen blijken onweerstaanbaar voor meisjes, die als vorm van status zo snel mogelijk een kind van hen willen. Kortom, criminaliteit als ‘intergenerationele overdracht’.
Het is logisch dat Van San oplossingen voor de lange termijn propageert. Zoals meestal bij sociaal-economische problemen is een combinatie van scholing en werk aangewezen. Vrouwen zouden een statusverhogend beroep moeten uitoefenen dat een gezinsinkomen garandeert. Dit uitgangspunt dient uiteindelijk de huidige kwalijke vader- en moederschapcultuur te doorbreken. Minder gebroken gezinnen, seksueel weerbare meisjes en het niet tolereren van crimineel gedrag bij het kroost zouden het resultaat moeten zijn.
Crimineel als trofee
Volstrekt helder. Van mij mag Van San ook de hang van ‘westerse’ vrouwen naar criminelen onderzoeken. Waarom al die brieven naar TBS patiënten (de Belgische justitie kan de fanmail voor Marc Dutroux nauwelijks verwerken) en dociele modelletjes op de bijrijdersplaats van een asobak? Hoe kan een TV-programma als Zij gelooft in mij, waarin zanger Xander de Buisonjé voor zeven ex-gedetineerden een vrouw zoekt, überhaupt aan kandidaten komen?
Zolang vrouwen een crimineel als trofee beschouwen, zolang vrouwen een goede man saai vinden, zolang vrouwen het leven van Bonnie Parker idealiseren, zolang vrouwen denken een man te kunnen veranderen, zolang vrouwen als Ebru Umar zeggen: ‘Want dan valt het veel meer op als hij een keertje aardig tegen je doet’, ja, zolang vrouwen criminelen interessant vinden, is het leven áls crimineel interessant!
Karel van der Weide is schrijver en journalist.
