De kilometerheffing, vanaf 2012, is volgens verantwoordelijk minister Camiel Eurlings bedoeld om betalen voor mobiliteit eerlijker maken: je wordt via een gps-kastje in de auto aangeslagen voor wat je rijdt, verder niet. Dus geen BPM meer over de aanschaf van een nieuwe auto en geen motorrijtuigenbelasting meer die tot stand is gekomen op dubieuze gronden als type brandstof, gewicht en energieverbruik van je vervoermiddel. Eurlings’ plan moet files terugdringen: wie betaalt per gereden kilometer, denkt misschien twee keer na voor hij de auto pakt. Tot zo ver geen vuiltje aan de lucht. De maatregel is eerlijk en burgers houden hun vervoersmiddelkeuze in eigen hand. In combinatie met Eurlings’ blije kreet dat 59 procent van de autobezitters goedkoper uit zal zijn wordt het nieuwe systeem aldus gepromoot. Gevolg: 53 procent van Nederland is vóór invoering van de maatregel. Die 53 procent laat zich dit plan dus gedwee door de strot rammen. Dwazen.
Er zitten namelijk talloze haken en ogen aan het plan en daar staan alle media al ruim een week vol van. Is dezelfde overheid die hard faalt bij de invoering van een fraudebestendig ov-betaalkaartsysteem wel in staat om binnen twee jaar een ingewikkeld systeem met camera’s, satellieten en gps-kastjes in te voeren? Om maar te zwijgen over het ambtelijk apparaat dat facturering, storingsbestrijding en fraude-opsporing moet verzorgen. Het gaat de belastingbetaler een onzalig vermogen kosten, dat kan op voorhand wel veilig gezegd worden.
Arbeidskilometers
Daarnaast liggen de tarieven niet vast. De overheid kan ze aanpassen aan bijvoorbeeld spitsdrukte. In principe kost een kilometer vanaf 2012 drie eurocent, met een geleidelijke stijging naar 6,7 cent in 2018. De A4 kan in de spits echter zomaar 20 cent per kilometer gaan kosten. Gevolg: de hardwerkende Nederlander betaalt wéér de rekening terwijl een filevermindering nog maar de vraag is. Een verwachting van 15 procent minder autokilometers klinkt niet onredelijk, maar dat zullen ‘sociale’ kilometers zijn, geen arbeidskilometers. Mensen die in de ochtendspits vast staan, doen dat nu namelijk ook niet voor hun lol – ze hebben geen keus en daar verandert kilometerheffing niets aan. Het wordt alleen duurder om stil te staan. Fijn vooruitzicht voor chronische filerijders.
Het grootste bezwaar is privacyschending. Dezelfde regering die de schaamhaargroei bij tieners dossiermatig wil vastleggen, wil nu ook een kastje in de auto schroeven dat bijhoudt wanneer je waar rijdt. Door middel van satellietverbindingen is het voertuig te allen tijde te volgen. Natuurlijk belooft Den Haag dat de gegevens afgeschermd worden en dat privacy gegarandeerd is, maar op één of andere manier zijn dergelijke uitspraken van deze regering niet meer zo geloofwaardig. Het zal een kwestie van tijd zijn voordat de gps-gegevens gekoppeld worden aan gereden snelheid. Overtreed je straks de maximumsnelheid, is het boetebedrag al afgeschreven voor je thuis bent.
Tenslotte, en het spijt me dat deze vergelijking zich opdringt: een jeugdige straatrover die een oude dame van haar tas berooft en met een gebroken heup achterlaat, komt weg met een paar uur schoffelen (áls hij al gepakt wordt) terwijl er op rommelen met het gps-kastje in de auto tot vier jaar cel (!) komt te staan.
Orwelliaans
Wat de media nog niet eerder deden, was deze Orwelliaanse privacy-inbreuk koppelen aan de emotionele waarde van de ontspannen vrijheid om je te kunnen verplaatsen in de privésfeer van je eigen vervoermiddel. Altijd zitplek, niet hoeven luisteren naar (telefoon)gesprekken van reisgenoten, desgewenst gewoon mogen roken, je eigen muziek op je eigen volume, het gemak van voor de deur in- en uitstappen, de sport van het zo zuinig mogelijk proberen te rijden of juist even de gas wat dieper intrappen op een lege, nachtelijke snelweg. Die vrijheden (afgezien van misschien die laatste) houden natuurlijk niet op te bestaan na 1 januari 2012, maar er zal wel altijd een gevoel bestaan dat er iemand meerijdt. Dat voelt op zijn zachtst gezegd ongemakkelijk. Waar de ontelbare camera’s en trajectcontroles op de snelwegen nu al als overmatige controle aanvoelen, zal straks iedere kilometer op ieder stukje weg in Nederland vastgelegd worden. Het zal zelfs geen verrassing zijn als het CBS straks beschikt over zeer nauwkeurige statistieken van Neêrlands favoriete vakantiebestemmingen, want dat gps-kastje werkt over de grens natuurlijk ook gewoon. Waar en wanneer je ergens rijdt kan leiden tot een ‘Waarom?’ bij de overheid. Zelfs al ben je nog zo onschuldig, dat besef geeft een naar gevoel en doet afbreuk aan het recht op vrije mobiliteit in dit land. Je bent straks nergens meer veilig voor het wakend oog van een controlerende en (erger nog) moraliserende overheid. Schaamhaargroeicontrole kon nog weggelachen worden als een snel leeglopend proefballonnetje van minister Rouvoet, maar dit plan is regelrechte en ernstige vrijheidsbeperking.
Als men per se van het huidige systeem af wil stappen omdat men gelooft dat duurdere kilometers tot filevermindering leiden, probeer het dan met hogere brandstofaccijnzen: BPM en motorrijtuigenbelasting afschaffen en benzine een euro per liter duurder maken. Maar ja, dat mag weer niet van het vooruitstrevende bestuursorgaan dat ‘Brussel’ genoemd wordt. Dus leveren we in Nederland onze privacy maar massaal in. Alweer.
