Wanneer ik afhaakte bij D66? Ik weet het nog goed. Ik organiseerde voor Kamerlid Boris van der Ham een debat over duurzaam voedsel. Tijdens het debat vertelde een boer dat de concurrentie met het buitenland steeds zwaarder werd, dat er nauwelijks droog brood te verdienen was en dat het verbouwen van biologische groenten geen alternatief was. Te weinig vraag. Boris nam het woord en zei: ‘Doe niet zo negatief’. Dezelfde reactie kreeg ik van een D66-lid, toen ik twitterde dat ik de tweets van D66-leden over hun ‘indrukwekkende’ congres niet geloofwaardig vond. Ik deed te negatief: ‘Typisch geen D66-er’.
Pas was Alexander Pechtold op campagne bij de vervroegde gemeenteraadsverkiezingen in Venlo. De NOS was erbij. Een man zei tegen Pechtold dat hij niet op D66 stemt omdat de partij voor het verhogen van de AOW-leeftijd is. Pechtold begon een verhaal dat D66 iedereen tussentijds wil omscholen, dus dat er ook voor deze meneer ‘kansen’ zijn in de D66-voorstellen. De man sputterde tegen, maar Pechtold was niet te vermurwen: doe positief.
Positieve psychologen
Voor dit soort positivo’s is er nu een geweldig boek uitgekomen: Bright-sided van Barbara Ehrenreich. Ze schrijft over de promotie van positief denken in de VS gedurende de laatste decennia. Ze kwam erachter toen ze borstkanker kreeg: ze mocht er niet negatief over zijn van allerlei coaches, zelfhulpgroepen en boeken, ze moest er positief tegenaan kijken, het zien als een uitdaging en een kans op nieuwe ervaringen. Alleen met een positief gevoel zou de ziekte overwonnen kunnen worden. Het is een veel breder fenomeen: als Amerikaanse werknemers ontslagen worden, krijgen ze een boek in hun handen gedrukt dat ontslagen worden eigenlijk een zegen is. Het biedt nieuwe kansen! Kerken in de VS komen met de positieve boodschap dat God wil dat ze rijk worden en positieve psychologen proberen aan te tonen dat gelukkige mensen langer leven. Positief doen loont.
D66 zei altijd dat ze geen ideologie hadden, maar dit is dus de ideologie van D66: als u door de globalisering uw werk verliest, moet u niet gaan zitten mokken maar vrolijk lachend op zoek naar een nieuwe baan. Als u als homo wordt uitgescholden door een allochtoon, moet u dat zien als een interessante interculturele uitwisseling. Als u een zwaar beroep heeft en langer door moet werken, dan schoolt u zich toch eventjes om? Is hartstikke leuk. En als uw boerenbedrijf bijna failliet gaat vanwege de open grenzen, moet u gewoon wat creatiever op zoek naar nieuwe ideeën.
Maar zoals Ehrenreich in haar boek laat zien, is dit het paard achter de wagen spannen. Ambtenaren die in het Witte Huis waarschuwden voor de financiële risico’s die sommige banken namen, werden ervoor ontslagen. Niet positief genoeg. Het bracht de economische crisis alleen maar dichterbij. Het positieve idee dat al die arme mensen hun hypotheek toch wel zouden kunnen betalen bleek onjuist en al het positivisme kon een krimp van de economie niet voorkomen.
Lagelonenlanden
Zo zit dat ook bij de boer die bijna failliet is: die heeft gewoon weinig kansen en mogelijkheden omdat zijn producten op de wereldmarkt altijd duurder zijn dan die uit lagelonenlanden. Biologische producten zijn vaak geen alternatief, want consumenten kopen ze te weinig. Werknemers in zware beroepen moeten langer werken, maar dat kunnen ze niet, ze zijn moeilijk om te scholen en er zijn na omscholing nauwelijks banen voor ze. Maar dat kan D66 allemaal niet zeggen, want als ze eerlijk zouden zijn, zou iedereen meteen begrijpen dat D66 er eigenlijk ook gewoon geen oplossingen voor heeft.
Chris Aalberts is onderzoeker en docent politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl).
