Nederland bevindt zich in een unieke situatie: het wordt geregeerd door een coalitie van centrum-linkse en -rechtse partijen, en dat terwijl er moeilijke bezuinigingsbeslissingen moeten worden genomen. De partijen zouden er in het landsbelang beter aan doen om die beslissingen tot een goed, gematigd einde te brengen, in plaats van de coalitie te laten spatten.
De geschiedenis wijst uit dat er altijd ontevredenheid is onder het kiezersvolk zodra er een te linkse of te rechtse regering in het zadel zit. Dat is in Nederland niet anders. Zie wat er gebeurde sinds 2002: er kwam een rechts kabinet, dat gewild werd door een groot deel van het electoraat. Milde bezuinigingen zouden morrend zijn geaccepteerd. Maar in plaats daarvan sloegen de rechtse hervormingskabinetten van Balkenende I en II door. Geschrokken rende het electoraat in de peilingen terug naar de linkse partijen. De PvdA en de SP maakten een forse comeback.
Draagvlak
Die peilingen leggen een bom onder het zogenaamde ‘draagvlak’ waar een politicus altijd zo van overloopt als er een moeilijke beslissing genomen moet worden. Neem Camiel Eurlings en zijn CDA. Die willen eigenlijk geen kilometerheffing, want dat willen veel CDA-kiezers niet. Maar het moet, want het staat in het regeerakkoord. En dus zegt Eurlings opeens dat er veel ‘draagvlak’ moet zijn, en volgens peilingen is die er niet.
Hoe vreemd. Zijn politieke baas, Jan Peter Balkenende, trok zich als premier van zijn eerste drie kabinetten geen bal aan van de peilingen of het ‘draagvlak’. Bezuinigd moest er, punt.
Vuist op tafel
Wat zou het mooi zijn als Balkenende zich weer als vanouds zou opstellen, met de vuist op tafel zou slaan en uitroepen: ‘Verdorie, we gaan dit gewoon afmaken!’ Mooie, gematigde compromissen maken met de PvdA over de komende bezuinigingen en hervormingen. Compromissen die pijn doen, dat zeker, maar die niet één deel van het electoraat extra hard pakken.
Niet het armlastige deel door snoeihard te hakken in sociale voorzieningen, zoals Balkenende met zijn rechtse kabinetten deed. Maar ook niet door mensen met geld kaal te plukken , zoals een kabinet Bos-I waarschijnlijk zou doen. Nee, gematigd bezuinigen door simpelweg iederéén iets in te laten leveren. Deze gematigde coalitie kan dat – als ze wil.
Doorpakken
Dat betekent wel dat de partijen in de regeringscoalitie moeten luisteren naar elkaar, rekening moeten houden met elkaar. Dan zijn pijnlijke doch minder harde maatregelen mogelijk, die uiteindelijk ook genoeg opleveren. Aangezien de komende verkiezingen waarschijnlijk een rechtse meerderheid op zullen leveren, heeft de PvdA veel te verliezen. Maar Jan Peter Balkenende ook, want dit is waarschijnlijk zijn laatste kabinet. Twee gevallen, één getekend door onophoudelijke ruzies. Als hij nu niet doorpakt en zich bereid toont tot compromissen, zal hij voor altijd de geschiedenisboekjes ingaan als rampenpremier. Hij heeft nog ongeveer anderhalf jaar om dat te voorkomen.
