Maandagavond werd het, door de NOS georganiseerde, verkiezingsdebat live uitgezonden op Nederland 2. Een debat tussen partijleiders Bos (PvdA), Kant (SP), Pechtold (D66), Wilders (PVV), Rutte (VVD), Halsema (GroenLinks) en fractievoorzitters Van Geel (CDA) en Slob (CU). Deze leiders en een aantal studenten van de Haagse Hogeschool verzamelden zich in een tot studio omgebouwd zaaltje. Het debat werd geleid door Joost Karhof en de onsterfelijke Ferry Mingelen. In de televisie-uitzending werden stellingen voorgelegd over onder andere (gemeentelijke) belastingen, integratie en veiligheid. Na de uitzending op tv kregen de studenten gelegenheid om hun brandende vragen te stellen in de uitzending die op Politiek24 verder ging.
In de opening van de uitzending werd direct duidelijk dat het debat niet alleen gericht zou zijn op de gemeenteraadsverkiezingen. Het debat – dat zou moeten gaan over belangrijke punten in de gemeenteraadsverkiezingen – begon met een vraag aan CDA fractievoorzitter Van Geel: “Hoeveel misverstanden en tegenslagen kan dit kabinet nog hebben?” Pardon? Dit kabinet? Het thema van de gemeenteraadsverkiezingen werd vakkundig aan de kant geschoven en het debat werd in de eerste minuten al omgetoverd tot een landelijk lijsttrekkersdebat. Uitgekauwde, gevoelige onderwerpen die ‘leuk’ zijn om voor de voeten te werpen van partijleiders (of lijsttrekkers, in de rol waarin ze in Baarn stonden) werden besproken. Dat levert immers vuurwerk op. Er werd heen en weer gesmeten met beweringen over andermans partijen, maar over gemeenten werd met geen woord gesproken. Veelvuldig kwamen verwijten voorbij over ‘dit Kabinet’.
Er ontstond een typisch links-rechts spelletje waarin onderwerpen als de Joint Strike Fighter, weg uit Uruzgan of niet en de staatsschuld veelvuldig over de tafel vlogen. Stel je nou voor: je woont in een plattelandsgemeente en je hebt geen idee wat je moet kiezen. In de hoop meer duidelijkheid te krijgen, kijk je naar dit verkiezingsdebat. Krijg je dan meer duidelijkheid met deze onderwerpen en vraagstellingen? Nee, na twintig minuten kwam pas een eerste gemeentelijke kwestie aan bod, over belastingen.
Er werd goed op de stelling gereageerd, maar je kon je toch iets afvragen. In hoeverre heeft het zin om acht landelijke politieke leiders bij elkaar aan tafel te zetten en met hen een debat te beginnen over gemeentepolitiek? Nederland telt 431 gemeenten, hoe kun je dan een overzichtelijk politieke discussie houden met acht landelijke partijleiders, die de belangen van al die gemeenten beslaan? Dat kan niet. Althans, niet op de manier waarop de NOS dat maandagavond getracht heeft te doen. Onderwerpen die iets dieper op de gemeentelijke politiek in gingen, kwamen pas na de reguliere uitzending aan bod. Wie verder heeft gekeken via digitale televisie of de livestream van Politiek24 zag bijvoorbeeld een vraagover openingstijden van winkels op zondag. Eén van de antwoorden was “dat moeten gemeenten apart bepalen”. Er hadden meer van dit soort vragen in de televisie uitzending moeten zitten. Dan kom je al dichter bij de gemeentepolitiek.
Het debat van maandag had een hoge entertainmentwaarde. De reacties van de partijleiders waren voorspelbaar en hadden weinig raakvlakken met de gemeenteraadsverkiezingen. De NOS had beter niet kunnen kiezen voor een televisiedebat in deze vorm. Moeten landelijke media zich überhaupt nog op deze manier bezighouden met gemeenteraadsverkiezingen? Een debat is goed, maar het is geen goed plan om er een soort landelijk lijsttrekkersdebat van te maken. Zo wordt het beeld dat de gemeenteraadsverkiezingen een soort verkapte Tweede Kamer verkiezingen zijn, alleen maar bevestigd en versterkt door de media.
