Als we de politiek weer iets van haar gezag willen teruggeven, dan moeten we nu met zijn allen besluiten om TV- en radiodebatten tussen politici af te schaffen. Want hoe strak ook geleid, zo’n debat ontaardt binnen de kortste keren in een even kinderachtige als onverstaanbare welles-nietes soap.
Er wordt gesmeten met oncontroleerbare getallen, uitkomsten van onderzoeken en aantoonbare halve waarheden. Men probeert elkaar te vangen op woorden, die voor de werkelijke inhoud totaal irrelevant zijn. Agnes Kant sneert. Femke Halsema moet het laatste woord. Rutte speelt het beledigde jongetje. Pechtold schoolmeestert boven de partijen. Wilders lacht uit. De beloftes vliegen je om de oren en de nooit ingeloste beloftes wrijft men elkaar in. En omdat ze in mediatrainingen geleerd hebben om dwars door interrupties heen hun betoog af te maken, is er al gauw geen touw meer aan vast te knopen.
Leeuwenkuil
En daar zit je dan op de bank naar te kijken. Of in de auto naar te luisteren. De producenten van dergelijke debatten noemen het spannende radio of TV; zij kijken er met dezelfde ogen naar als naar Big Brother indertijd. Gooi die gladiatoren maar in de leeuwenkuil, kijken hoe ze elkaar afmaken. Hoe meer bloed hoe beter de kijkcijfers. Maar ook de partijen zelf verkeren vaak in de veronderstelling dat iedere vorm van media-aandacht hun partij goed zal doen. Dit is natuurlijk maar ten dele waar. In een meerkoppig debat zal een one-issue partij al gauw met de gunst van de kijker aan de haal gaan; de betreffende politicus wordt als duidelijk en consistent ervaren. Hoe genuanceerder men in een dergelijke ‘arena’ tracht te zijn, des te sneller wordt men als watje of draaikont weggezet. In groepsdynamiek wordt verstandige taal vaak vermorzeld en grijpt demagogie de macht. Wie een grote bek aan wat charisma weet te koppelen komt bovendrijven. Maar zijn we met dergelijke bestuurders ook beter af? Met Rita Verdonk hebben we kunnen zien hoe hol zo’n luide trommel is.
Contract
Mijn voorstel is: maak een serie programma’s waarin elke relevante politicus een uur lang solo bevraagd wordt door twee goede journalisten. Liefst een van rechtse huize en een van linkse signatuur. Zet er desnoods een select publiek van studenten en jonge ondernemers achter, die het laatste kwartier ook vragen mogen stellen. Laat hem/haar maar uitleggen waar zijn/haar partij voor staat, wat de plannen zijn, de oplossingen. Leg de ondervraagde op de grill. En grijp in als het te technisch wordt, ze moeten het in gewone mensentaal kunnen verkopen. Stel desnoods aan het einde van het uur een contract op met de gedane beloftes, dat iedereen van internet kan downloaden. Kortom, geef de politiek weer het gewicht dat zij verdient. Tenslotte gaat het om het bestuur van ons land, provincies en gemeenten, dus om de kwaliteit van ons dagelijks leven. De kiezer moet het geloof terugkrijgen, dat de partij waar hij op stemt daadwerkelijk iets voor hem zal kunnen bewerkstelligen.
