Vorige week werden de nieuwe gemeenteraden geïnstalleerd. De PVV is nu in Almere aanwezig als grootste partij en in Den Haag als één na grootste. De lijsttrekker van de PVV in Almere, Raymond de Roon, meldde zijn tegenstanders meteen dat de groei van de PVV nog niet voorbij is: als concurrenten de PVV wegzetten als dom en racistisch, levert dat de PVV alleen maar meer succes op. ‘Gaat u vooral door met het demoniseren en verketteren van de PVV-kiezer’, aldus De Roon. Heeft hij gelijk?
Dit is een lastige vraag, want de PVV-aanhang is nauwelijks een gewild studie-object. Wat weten we van de fans van Wilders? Erg weinig. We weten dat ze PVV stemmen of in ieder geval dat ze dat beweren te gaan doen. Daar houdt de kennis wel ongeveer op. De rest is grotendeels speculatie die eerder is gebaseerd op indrukken en meningen dan op onderzoek: dat PVV-ers allemaal vreemdelingenhaters zijn, dat ze terug willen naar het Nederland van de jaren vijftig, dat ze zich niet realiseren dat de plannen van de PVV niet uitvoerbaar zijn en dat het sterke nationalisten zijn met oogkleppen op.
Een gevaar voor de democratie?
Deze beelden van de PVV-aanhang komen telkens terug. Agnes Kant zegt dat de PVV een gevaar voor de democratie is en Maxime Verhagen stelt dat Wilders het belang van Nederland schaadt. De implicatie van dit soort uitspraken is dat de PVV-aanhang kennelijk niet begrijpt wat democratie is, de echte gevaren voor de democratie miskent, het Nederlandse belang niet snapt, zich nauwelijks van politiek op de hoogte stelt en ronduit dom is. Misschien allemaal waar, maar de vraag is: als deze dingen over u gezegd zouden worden, zou dat u overhalen andere politieke voorkeuren te ontwikkelen? Natuurlijk niet.
Beschuldigingen aan het adres van de PVV hebben dus geen zin, en inhoudelijke discussie grotendeels ook niet, want dat emotionele debat heeft dezelfde lading als verwijten: PVV-kiezers zullen zich a; snel niet serieus genomen voelen. Betekent dit dat het onmogelijk is PVV-ers over te halen iets anders te stemmen? Dat staat nog te bezien. We hebben slechts één nieuw uitgangspunt nodig: PVV-ers zijn gewone mensen, niet bijzonder slim en ook niet bijzonder dom. Niet per se leuke mensen, maar ook niet altijd onaangenaam. Eigenlijk zijn ze net als u en ik.
Maak een praatje
PVV-stemmers maken zich kennelijk zorgen over allerlei maatschappelijke en politieke kwesties. Wat doe je met zulke mensen? Je maakt er een praatje mee. Wat houdt hen bezig? Hoe zien ze de wereld en verschilt dat echt van je eigen wereldbeeld? Welke oplossingen zien ze voor die problemen en zijn die anders dan de oplossingen die je zelf voorstaat? Kun je elkaar inhoudelijk naderen en zo ja, op welke onderwerpen? Feit is dat de meeste politici geen zin hebben in een dergelijk gesprek: ze willen PVV-stemmers alleen overtuigen dat Wilders verkeerd zit. Als ze PVV-stemmers bevragen is het doel zieltjes te winnen, een neiging waar vrijwel alle burgers allergisch voor zijn.
Voor de mensen die dit een stom idee vinden: pas vroeg ik aan een groep burgers die PVV willen stemmen of ze denken dat de PVV de problemen in het land oplost. Het antwoord was: ‘nee, maar er is ook geen alternatief’. Natuurlijk is dat geen representatief onderzoek, maar het laat minimaal zien dat diverse PVV-stemmers voor rede vatbaar zijn. Als we ons dat realiseren, kan de PVV ook nog nul zetels krijgen in juni. Anders krijgt Raymond de Roon alsnog gelijk.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl)
