In het weekblad van de Universiteit van Amsterdam Folia staat deze week een stuk dat de ontwikkeling en de idealen van Wikipedia beschrijft. Begonnen uit een diepe wens dat informatie vrij moet zijn, symboliseert Wikipedia de idealen van het internet: vrijheid, democratie en informatie. Die vrijheid staat onder druk omdat mensen niet weten hoe ze met Wikipedia om moeten gaan. Wikipedia gaat nu ten onder aan zijn eigen idealen. Er wordt een hek omheen gezet.
Vijanden van vrijheid
Het democratische idee van Wikipedia is dat iedereen mee mag schrijven aan alle lemmata. Iedereen controleert elkaar, er is geen centraal gezag. Informatie is vrij toegankelijk voor iedereen met een internetverbinding. Dit heeft geleid tot een dynamisch project waarin mensen samen werken aan kennis, volgens de principes van zelfregulatie. Voorstanders wijzen daarbij op de accuraatheid van Wikipedia. Uit een veel aangehaald onderzoek van Nature bleek dat Wikipedia net zo weinig fouten bevatte als de gezaghebbende Encyclopædia Britannica. Daarnaast is zichtbaar hoe de kennis tot stand is gekomen, omdat je de geschiedenis van een lemma kunt bekijken.
Democratische vrijheid kent altijd vijanden en Wikipedia heeft vanaf het begin veel vijanden gekend. De argumenten liggen voor de hand. Misbruik is bijvoorbeeld erg gemakkelijk. Zo is bekend dat de Amerikaanse overheid regelmatig lemmata aanpast naar eigen ‘inzicht’ – zie het lemma ‘USA Congressional staff edits to Wikipedia’. In Nederland hadden we Mabel Wisse Smit. Het feit dat er soms onjuiste informatie op Wikipedia staat, is voor sommigen een reden alle informatie daar af te keuren.
Bronnen checken
Wikipedia drijft op consensus en consensus is niet hetzelfde als waarheid. Web 2.0-tegenstander Andrew Keen verwerpt Wikipedia om die redenen: er is geen hiërarchie van kennis. Journalisten kunnen daar notoir slecht mee omgaan. Voorbeelden te over van journalisten die klakkeloos onzin overnamen uit Wikipedia. Heel bekend is de vlotte student die net na de dood van Maurice Jarre een fictieve quote van hem op Wikipedia zette. Journalisten van over de hele wereld namen die quote over.
Een van de pijlers van de wetenschap is het inzichtelijk maken waar kennis vandaan komt. Er dienen dus bronnen vermeld te worden en studenten worden aan de universiteit opgeleid in het onderscheiden van de aard en de waarde van bronnen. Sommige docenten wijzen Wikipedia op voorhand af, vanwege bovenstaande argumenten. Zo leren studenten het echter nooit.
Goed wikipediaen
Wikipedia is een paradijs aan informatie. Het is een naslagwerk. Als je bij het lezen van een (wetenschappelijke) tekst een lastige term tegenkomt, heb je aan een woordenboek niets. Even wikipediaen en je snapt waar het ongeveer over gaat. Daarnaast bevat het vele referenties naar primaire bronnen. Wikipedia is daarom een uitstekend beginpunt van waaruit je verdere informatie kunt vinden. Wikipedia is bovenal een encyclopedie. Ondanks de controverses, kun je het prima gebruiken om naar ‘redelijk feitelijke’ informatie te verwijzen. Zo verwijs ik in mijn proefschrift tweemaal naar Wikipedia om de lezer te helpen (naar Hindoestanen en naar Changes (2Pac song).
Wikipedia is volgens Folia aan het veranderen. Sinds 2007 is er redactionele controle en wordt er met moderatoren gewerkt. Dit gaat ten koste van de idealen achter Wikipedia. Voor het aanbrengen van hiërarchie in kennis hoeft niet noodzakelijkerwijs teruggevallen te worden op controle aan de productiekant. Je kunt ook de gebruiker aanspreken op zijn verantwoordelijkheid. Je hoeft geen academische graad te hebben om te weten dat je niet blind kunt varen op wat er op het internet staat.
