Het ultieme doemscenario lijkt uit te komen: VVD en CDA verkopen echt hun ziel aan de PVV van Wilders. Die dekselse Geert. Meeregeren zonder mee te regeren. Wel aan de touwtjes trekken zonder verantwoordelijkheid te dragen. Dat moet wel op een catastrofe uitdraaien. Ofwel Wilders dicteert het kabinetsbeleid, ofwel de boel stort pijlsnel in en Wilders zal met succes de vermoorde onschuld spelen. Want zo is hij. Sluwer dan iedereen. Meester van de beeldvorming. Wilders zal bij de komende verkiezingen weer een landslide victory behalen en het land in grotere chaos achterlaten. Want alles wat Wilders aanraakt, lijkt te veranderen in goud.
Niets te verliezen
Hoe gaat de linkse oppositie zich straks tot deze nieuwe meerderheidscoalitie met minderheidskabinet verhouden? Of misschien is de betere vraag eigenlijk: wat zou slim zijn om te doen? Die vraag moeten partijen de komende dagen gaan beantwoorden. Voorlopig zit de schrik bij de linkse oppositie – en ook bij diverse media – er goed in. Reden om niet erg optimistisch te zijn. PvdA, GroenLinks en D66 hebben de laatste jaren niet uitgeblonken in het maken van strategische keuzes, of het vinden van een overtuigend antwoord op Wilders.
Ook nu weer is het opvallend met hoeveel angst – of milder geformuleerd: bezorgdheid – er vanuit de linkse oppositie gekeken wordt naar de bewegingsvrijheid die Geert Wilders zal opeisen in de te vormen meerderheidscoalitie. Die houding komt er simpelweg op neer dat men wel heel gemakkelijk veronderstelt dat Wilders alles straks kan zeggen zonder consequenties. Dat Wilders de VVD en het CDA aan een lijntje heeft. Het idee – kortom – dat Wilders met deze samenwerking niets te verliezen heeft.
Dat is natuurlijk onzin. De PVV is straks met veel meer dan alleen een geschreven gedoogsteunakkoord aan VVD en CDA verbonden. Rutte en Verhagen hebben hun nek uitgestoken om de PVV salonfähig te verklaren en om zaken met Wilders te doen. Ze hebben hun uiterste best moeten doen om hun achterban koest te houden. Daar verwachten ze natuurlijk iets voor terug. Een Wilders die zijn hand overspeelt door te veel te eisen of de coalitie vroegtijdig te laten sneuvelen, zal daar een hoge prijs voor betalen. Misschien dat hij nog eenmaal de rol van politieke outsider zal kunnen spelen. Wellicht dat hij bij (eventueel vervroegde) verkiezingen nog eenmaal een electoraal succes kan boeken. Maar een Wilders die in deze samenwerking zijn hand overspeelt, staat daarna politiek geïsoleerder dan ooit.
Een fatalistisch ‘told you so’
Daarin zit ook precies de crux van deze situatie. In weerwil van de populaire opinie geloof ik niet dat deze situatie voor Geert Wilders perfect is. Wilders krijgt een historische kans die hij maar beter niet kan verknallen. Met de legendarische koning Midas liep het slecht af omdat hij vergat om een stap vooruit te denken. Maar Wilders is geen koning Midas. Wilders heeft alleen de reputatie dat alles wat hij aanraakt in goud verandert. En de ironie wil dat het vaak de linkse oppositie is die Wilders deze comfortabele reputatie bezorgt – en dat is omdat zijdegenen zijn die vergeten om een stap vooruit te denken.
De positie die men nu inneemt ten opzichte van deze meerderheidscoalitie wordt cruciaal voor de komende jaren. Omarmt de linkse oppositie de fatalistische geest die nu boven Nederland waart, dan is het de linkse oppositie die Wilders ook in de toekomst, ergens tussen nu en vier jaar, groter maakt dan dat hij werkelijk is. Aanhoudende linkse paniek over thema’s als de rechtsstaat en de vrije rol van Wilders, bevestigen bij het electoraat alleen maar dat Wilders een politicus is die zijn doelen verwezenlijkt, en dat alles wat hij aanraakt, verandert in goud.
Eric Stam is debattrainer en gespreksleider.
