Waar drie verschillende partijen een coalitie trachten te vormen, mag het een wonder heten als de maatregelen van ieders beleid nagenoeg overeenkomen. Om nu als CDA, de enige religieus geënte partij van de drie, te vallen over de achterliggende ‘motieven’ van dat beleid lijkt onzinnig. Zeker als de spelers weten dat de inhoud van het blik niet meer veranderd hoeft te worden; het gaat alleen nog om de kleuren van het etiket. Nog nooit hebben ‘imago’s’ zo’n grote rol gespeeld in de Nederlandse politiek.
Het CDA is een keurige, zelfbeheerste partij met een standvastige achterban. De kiezers staan erom bekend blindelings achter de partij te blijven staan, mede dankzij het voortdurende gebrek aan interne discussies en verdeeldheid. Ruziën doe je maar in je eigen tijd en niet in naam van het landsbelang. Voornamelijk de religieuze insteek van de partij vormt voor velen een grote reden om voor het CDA te stemmen, zowel bij landelijke als lokale verkiezingen.
Roodwit geruit
Traditioneel gezien maakt de buitenstedelijke bevolking van Nederland een groot deel uit van deze stemmers. Agrariërs zo u wil. De religieuze doctrines waarnaar zij hun leven inrichten maakt dat er veel zekerheden bestaan en weinig om over na te hoeven denken. Zeker als moeder de vrouw ook nog eens zorgt dat om vijf uur sharp de gehaktballen klaarstaan op het roodwit geruite tafelkleed. De mens is in dienst van de partij, de partij dient het Hogere. Geen vragen, geen problemen.
Zekerheden zijn fantastisch, een mens kan praktisch niet zonder. Echter, in de jaren zestig van de vorige eeuw kwam een groot gedeelte van de bevolking tot de ontdekking dat een voorbedachte, opgelegde levenswijze niet alleen dierbare vastigheid met zich meebrengt, maar ook een deken van verstikking en versimpeling. Als vanuit een oerinstinct treedt de ontzuiling in, die de zoekenden op de hoogte brengt van alles wat zij niet kenden. Een wereld vol frisse ideologieën gaat voor hen open: je eigen weg kunnen kiezen, je eigen toekomst kunnen bepalen. En als je geen vragen hebt, dan verzin je die wel. Om ze vervolgens zélf te beantwoorden. Hoe richten we ons leven in? Dat bepalen we zelf!
Imagoprobleem
Het imagoprobleem waar het CDA de strijd mee aan moet gaan is misschien nog wel groter dan de principiële regeringsakkoordkwestie. Dit probleem gaat namelijk over politici die letterlijk de stem vormen van eerdergenoemde grote bevolkingsgroep vol vertrouwen, hoewel inmiddels geslonken tot een luttele tien procent. Deze politici plaatsen persoonlijk gewin en individualistische visies boven wat goed is voor hun achterban. Nu vormt dit sinds oudsher een onoverkomelijk deel van het politieke spel zoals het gespeeld wordt, met het vroegere LPF als recent voorbeeld van hoe hard het eraan toe kan gaan.
Voor het CDA is een dergelijke tweedeling echter moeilijk te communiceren naar dezelfde buitenstedelijke bevolking, die momenteel met de handen in het haar zit, want: waar is de zekerheid gebleven? Wie heeft er nu gelijk? Verhagen wil misschien wel iets te graag op het veelbelovende pluche van de vicepremier plaatsnemen, maar dissident Klink moet ook erkennen dat zijn – bijna kinderlijk – volhardende Zeeuwse vroomheid de landelijke politiek niet past. Het CDA verliest momenteel de onvoorwaardelijke verzuilde liefde van zijn kiezers. Kan dit een laatste en vooral onvermijdelijke stuiptrekking zijn van de liberale revolutie die in de zestiger jaren zo succesvol is gestart? We zullen de briefwisseling moeten blijven volgen om erachter te komen.
Hewdig Wiebes houdt van schrijven. Ze woont alleen wel in Kampen.
