Er zijn niet vaak belangrijke burgemeestersposten te vergeven, maar deze week was het weer zo ver. Sinds het vertrek van Gerd Leers zat Maastricht zonder burgemeester. Deze week stelde de gemeenteraad van de Limburgse stad voor Onno Hoes voor te dragen. Veel Maastrichtenaren zullen zich achter hun oren krabben. Waarom wordt Hoes burgemeester?
Vertrouwenscommissie
Als een Maastrichtenaar de verklaring van de vertrouwenscommissie leest, geeft dat weinig duidelijkheid. De commissie wilde een burgemeester die zoekt naar draagvlak, niet voor de toepen uitloopt en zoekt naar oplossingen. Hoes komt dan ‘overtuigend’ naar voren, maar nergens wordt enig bewijs aangedragen waarom Hoes aan dit beeld voldoet. De commissie stelt simpelweg dat Hoes in dat profiel past.
Hoes heeft volgens de commissie ervaring met regionale samenwerking. Zijn visie op dit terrein kenmerkt zich door gelijkwaardigheid en realisme. Maar nergens staat waarom juist regionale samenwerking zo belangrijk is voor deze functie, wat Hoes precies van die samenwerking vindt en wat daar realistisch aan is. Hoes heeft volgens de commissie bovendien een relevant netwerk, maar constateert tegelijk dat dat vooral een Brabants netwerk is. Waarom heeft Maastricht juist dát netwerk nodig? Gelukkig zag de commissie wel dat Hoes graag burgemeester wil worden.
Maastrichtenaren
In Nederland hebben we geen gekozen burgemeester. De gemeenteraad bepaalt de facto wie burgemeester wordt, al kan de regering formeel van de voordracht afwijken. Dat leidt tot rare situaties. De gemeenteraad komt op basis van vage bestuurlijke overwegingen met een kandidaat, maar negeert daarbij of de burgemeester voor burgers ‘een burgervader’ kan zijn. Vanuit de burger bezien moet de burgemeester een bindende figuur zijn die als gezicht van het gemeentebestuur burgers een hart onder de riem steekt bij trouwerijen, jubilea en rampen. De burgemeester zou vooral geworteld moeten zijn in de lokale gemeenschap. Symboliek is dan minstens zo belangrijk als bestuurlijke kwaliteiten.
Precies daar gaat het mis met een benoeming als die van Hoes. Hij groeide op in Rosmalen en Den Bosch. Zijn moeder zat in de gemeenteraad van Den Bosch voor de VVD en zijn opa was ooit loco-burgemeester van Sint Michielsgestel. Op een uitstapje naar Antwerpen na, woonde Hoes altijd in Den Bosch. Hij werd er lid van de gemeenteraad en kwam in de Provinciale Staten van Noord-Brabant. Later werd hij gedeputeerde en was verantwoordelijk voor economie en milieu. Na Den Bosch woonde hij in Rosmalen en het Brabantse dorp Cromvoirt. Niet vreemd dat de provincie Noord-Brabant Hoes op de website portretteert als een echte ‘Brabander’.
Competente bestuurder, slechte keus
Niemand zal beweren dat Onno Hoes een slechte bestuurder is. Als je jarenlang zonder kleerscheuren bestuurder bent geweest, zijn bestuurlijke taken in goede handen. Maar ben je daarmee ook een goede burgemeester? Voor vertrouwenscommissies wel, maar voor veel burgers waarschijnlijk niet. Hoes was uitgekeken op het bestaan van gedeputeerde, en wilde eens ‘wat anders’. Maastricht diende zich aan, maar het had ook Zwolle, Groningen, Lelystad of Arnhem kunnen zijn.
Voor de niet-bestuurlijk ingestelde burger is zo’n benoeming ronduit een belediging. Bij een referendum zou Maastricht massaal stemmen voor een burgemeester die geworteld is in Maastricht, de stad kent en er woont. Als de gemiddelde burger de keuze voor een burgervader niet kan begrijpen, is de keuze gewoon verkeerd. Hoes bewijst: het wordt hoog tijd voor een gekozen burgemeester.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl)
