Deze zomer berichtte de Volkskrant over diplomafraude bij de Hogeschool INHolland. Studenten die al veel te lang studeerden, zouden op een gemakkelijke manier aan een diploma zijn geholpen. INHolland liet deze studenten per se afstuderen, omdat de hogeschool anders geld misliep. GeenStijl sprong er bovenop: het HBO zou niets meer voorstellen en studenten zouden in feite een ‘veterstrikdiploma’ krijgen. Het regende klachten bij de website, die deze vervolgens bundelde in een zwartboek.
De Hogeschool schrok van alle negatieve publiciteit en stelde zelf een commissie in, onder voorzitterschap van oud-burgemeester Leers van Maastricht. De commissie bracht deze week haar rapport uit. Er kwam weliswaar duidelijkheid over de ‘diplomatruc’, maar verder zal de commissie slechts een negatieve invloed op het onderwijs hebben.
Fraude
De commissie Leers beschrijft hoe studenten op de reguliere manier bij INHolland afstuderen en hoe dit gaat bij het gewraakte pilotproject. Er blijken grote verschillen te zijn, terwijl studenten niet konden kiezen voor een van deze trajecten. Studenten werden dus ongelijk behandeld en dat was onrechtvaardig. Er ontstond bovendien een schimmige situatie omdat er geen openheid was: het pilotproject had geen eigen afstudeerhandleiding, was niet in overeenstemming met het reguliere afstudeerreglement en was in het algemeen slecht gedocumenteerd. De conclusie: er was geen fraude, maar er was wel sprake van een ‘fraudegevoelige situatie’.
De commissie komt vervolgens met aanbevelingen hoe deze situatie in het vervolg voorkomen kan worden. De hiërarchische lijnorganisatie functioneerde niet, er was onvoldoende juridische controle, onvoldoende interne kwaliteitszorg, pilotprojecten werden niet geëvalueerd en de administratie was niet op orde aangezien van veel studenten nauwelijks dossiers bleken te bestaan. Er was bij iedereen onduidelijkheid over het plan studenten op een alternatieve wijze af te laten studeren, omdat het voornemen nooit breed besproken of gedocumenteerd was.
Na het lezen van zo’n rapport is de vraag: hebben studenten die bij GeenStijl klaagden over hun opleiding hun zin gekregen? Er is een probleem in het HBO geconstateerd, en dat maakt het op zich waarschijnlijker dat minimaal een deel van de andere klachten ook gerechtvaardigd is. Maar schieten studenten er iets mee op?
Bureaucratie
Het enige wat de commissie-Leers doet, is meer bureaucratie organiseren in organisaties die al zeer hiërarchisch en bureaucratisch zijn. Volgens Leers moet er een betere administratie komen, betere reglementen en een betere verantwoording. In gewone mensentaal: docenten die afstudeerders begeleiden moeten hun beoordelingen vaker opschrijven en archiveren, moeten een meer formele procedure bewandelen om een student te laten afstuderen en moeten aan meer managers en interne controleurs verantwoording afleggen. Levert dat beter onderwijs op?
Hoogopgeleide professionals zullen het onderwijs vaker links laten liggen als dergelijke maatregelen worden doorgevoerd. Bureaucratie betekent immers dat alle eigen initiatief uit docenten wordt geslagen. Studenten zullen gaan klagen over de procedures, die onhandig, tijdrovend en demotiverend zijn en bovendien docenten afleiden van datgene waarvoor ze zijn aangesteld: begeleiden. Het aantal uren college wordt door meer controles alleen maar lager. Met meer klachten als gevolg. GeenStijl mag de commissie-Leers wel bedanken: met deze aanbevelingen zijn er de komende jaren voldoende relletjes.
De enige manier om het onderwijs te verbeteren en docenten niet weg te jagen is hen hun eigen verantwoordelijkheid laten nemen. En inderdaad: soms gaat dat mis. Maar is het alternatief echt beter?
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Hij werkt onder meer aan de Haagse Hogeschool
