“Volgens Faber is het van belang voor de opsporing om te formuleren welk gedrag verdacht is. Internetproviders zouden kunnen bijhouden welke internetgebruiker ervoor kiest zijn IP-adres te verbergen, waarna de politie onderzoek kan doen.” Het is zomaar een zinsnede uit de berichtgeving van de Volkskrant over een onderzoek dat in opdracht van twee ministeries gedaan is naar cybercrime. Als het om internet gaat moet de overheid blijkbaar niet langer crimineel gedrag controleren, maar een veronderstelde intentie van verdacht gedrag.
Dat privacy op internet constant onder druk staat door overheidsbeleid, wordt sinds de doorstart van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom in 2009 steeds duidelijker. Internet is een publiek domein dat buiten de greep van overheden valt, en dat is eng. Vrijheid van meningsuiting is immers alleen een fundamenteel recht als de overheid machtsmiddelen heeft om die meningsuiting ook aan banden te leggen.
Burgervrijheden
Het eeuwige dillema is natuurlijk dat er veel op internet gebeurt dat niet door de beugel kan. Phishing en kinderporno moeten aangepakt worden, zoveel is duidelijk. Het probleem is dat dit nauwelijks mogelijk is. Faber Organisatievernieuwing concludeert terecht dat deze grensoverschrijdende problemen internationaal aangepakt moeten worden. Dat is alleen een lastige conclusie voor politici, dat ze zelfstandig niets kunnen doen aan dergelijke problemen. Gelukkig hebben politici voor dat probleem een wel makkelijke oplossing gevonden: nutteloze symboolpolitiek met verregaande ingrepen op burgervrijheden als gevolg. In het Verenigd Koninkrijk werd de opslag van biometrische gegevens van alle burgers al afgeschaft, “it was intrusive, bullying, ineffective and expensive” aldus de Britse overheid, maar de Nederlandse zet voor alsnog door.
De kern van het advies van Faber komt op hetzelfde neer. De overheid zou immers verdacht gedrag zoals het verbergen van je IP-adres moeten gaan opsporen. Als dat verdacht is, is het reizen met een anonieme OV-chipkaart ook verdacht. Mensen hebben diverse motieven om sommige informatie anoniem te houden. In een poging om politiek klokkenluiden in Nederland, denk Wikileaks, mogelijk te maken op Opennu.nl, wordt geadviseerd om je IP-adres af te schermen. Maar ook een blogger die geen zin heeft in de oneindige lijst van dreigmails die helaas bij het verkondigen van een mening hoort, kan een dergelijke keuze maken. Daar is niets verdachts aan, het is hooguit verstandig.
Onfeilbaar
De kern is dat een overheid niet onfeilbaar is. Waar mensen werken worden fouten gemaakt. Als de overheid de verwachte intenties van bepaald gedrag gaat monitoren, als de informatie die mensen via internet verzenden bij iedereen gecontroleerd wordt, gaan er onschuldige mensen het slachtoffer worden van een overijverige ambtenaar of opsporingsdienst. Daarom hebben we allemaal wat te verbergen en is het recht op privacy verankerd in de grondwet. Met dergelijke maatregelen wordt geen einde gemaakt aan problemen als phishing omdat criminelen handig genoeg zijn om servers buiten Nederland te gebruiken. Met het aanpakken van ‘verdacht’ gedrag op internet worden daarom alleen onschuldige burgers gepakt. Dat is “intrusive, bullying, ineffective and expensive”
Afbeelding CC: http://www.torproject.org/
Adriaan Andringa verbaast zich over hoe gemakkelijk privacy overboord wordt gegooid met de drogreden “je hebt toch niets te verbergen?”
