Het afgelopen jaar was geen vrolijk jaar. Waarschijnlijk pleiten de cijfers voor een saaie middelmatigheid als ieder andere periode van 365 dagen, maar 2010 was voor veel mensen niet iets om over naar huis te schrijven. Misgelopen WK-overwinningen en natuurrampen daargelaten: de economische crisis begint ons parten te spelen. We voelen het in onze eigen portemonnee, en dat doet pijn. Niet alleen zijn onze stapavonden verleden tijd nu we onze centjes kwijtraken aan dubbele hypotheeklasten en meer van dat alles, we verliezen langzamerhand ons vermogen om onbezorgd te genieten. “We zijn crisismoe,” aldus trendwatcher Carl Rohde afgelopen maandag in Sp!ts. “De crisis zorgt voor veel spanningen, met als gevolg dat we behoefte hebben om te ontstressen. Er heerst een groot verlangen om werkelijk stil te staan bij dingen.”
Kersenpitten
Je volledig bewust zijn van wat er gebeurt en van wat je zelf doet, dat is waar mindfulness voor staat. Het is een nieuwerwetse Westerse uitdrukking en voedt zich voornamelijk met zielen die hun heil zoeken in de zogenoemde zingevingsindustrie. Wat dat precies is, is moeilijk te zeggen. Het is eigenlijk een zoveelste schepsel van onze consumptiemaatschappij waarin alles te krijgen is. Waarschijnlijk kost het op z’n minst de aankoop van een boek uit een esoterische boekhandel, en op z’n hoogst deelname aan een exorbitant dure workshop in een bungalow in het bos.
Deelnemers zijn ontevredenen die het hebben gehad met hun baan maar geen nieuwe durven te zoeken, of zij die het schuldgevoel over teveel doordeweekse witte wijntjes willen sussen. Voordat ze met een verhit kersenpitkussentje de nacht doorbrengen in een ongebleekte hangmat wordt er eerst nog een halfuurtje gemediteerd. En daarna is alle stress verdwenen en heeft hun leven weer zin, want daar hebben ze nu eenmaal voor betaald.
Nirwana
Maar ook als je geen fan bent van de door wierook omgeven zingevingsindustrie is er nog hoop. Mindfulness staat simpelweg voor bewuster in het leven staan. Het mag dan wel voortkomen uit het Boeddhisme – waarbij kale monniken al hun aardse bezittingen opgeven en een leven lang mediterend het Nirwana proberen te bereiken – maar dat betekent niet dat het geen hele logische gedachtegang is die je niet gemakkelijk kunt toepassen in je dagelijkse leven.
Mindfulness is een houding waarbij je volledige aandacht schenkt aan alles wat zich op dat moment voordoet, of dit nu leuk of vervelend is. Boeddha zei hierover: “Het ontwikkelen van opmerkzaamheid leidt tot een grotere acceptatie van, en inzicht in het menselijk bestaan.” Fijne bijkomstigheid is dus dat het orde op zaken stelt in je hoofd, en dat sommige van je problemen zelfs verleden tijd zijn.
Pindakaas
En je kunt nu wel beginnen over de meest existentiële vraagstukken, maar in de praktijk komt het er vaker op neer dat je tussen de middag nooit meer loopt te zoeken naar je laatste boterham met pindakaas die je even daarvoor gedachteloos hebt opgepeuzeld, want in het vervolg zal je genieten van iedere hap. Als je de vaardigheid in het vasthouden van je aandacht goed beheerst tenminste. Want het is moeilijker dan het lijkt.
Mindfulness vereist tijd en oefening: je mag enkel denken aan datgene waar je mee bezig bent, en ook nog zonder het te veroordelen. De hele dag lang. Maar anno 2011 zijn wij niet meer op zoek naar verlichting zoals de monniken vroeger: wij willen gewoon graag een wat ongecompliceerder leven als dat even kan. In dat geval is het een handige manier om jezelf te leren focussen op de dingen die er toe doen, in tijden dat er net iets teveel op je af komt.
Martin Bril
Mindfulness is ook een goede oefening voor de mensen met creatieve beroepen, of schrijvers met een writer’s block. Kijk om je heen, let op ieder detail. Voor je het weet schrijf je net zulke sterke observerende columns als wijlen Martin Bril. Maar in ieder geval vergeet je niet meer hoe een boterham met pindakaas smaakt.
Kijk hier voor meer informatie en oefeningen over mindfulness, door de Universiteit Leiden.
