Morgen zullen tienduizenden studenten op het Malieveld in Den Haag zich verzetten tegen de voorgenomen plannen van Staatssecretaris van Onderwijs Halbe Zijlstra. In een poging om de kaasschaaf langs de onderwijsbegroting te halen en direct in strijd met elke verkiezingsbelofte die de VVD deed over investeren in het onderwijs, heeft Zijlstra namelijk voorgesteld om studenten die meer dan een jaar langer dan gepland over hun studie doen, daarvoor zwaar te beboeten. Die maatregel is even onnodig als onwenselijk en maakt het voor studenten onmogelijk zich nog actief naast hun studie te ontplooien. Studenten, het bedrijfsleven en politici sloegen namens Studerend Nederland de afgelopen dagen de handen ineen om Zijlstra nog voor de demonstratie op andere gedachten te brengen.
Kenniseconomie
Topfunctionarissen van bedrijven als Shell, Heineken, Unilever, ABN-AMRO, Philips en Akzo Nobel, maar ook vertegenwoordigers van de advocatuur, politici van VVD, CDA, PvdA en D66 en grote namen uit het onderwijs, stuurden het manifest aan de Staatssecretaris. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij de kenniseconomie waarvoor de VVD zich zogenaamd zou inzetten. Allen zien zij dezelfde problemen opdoemen: studenten die zich door financiële druk opsluiten in hun kamertjes, die mogelijkheden om ervaring op te doen in commissies en besturen aan zich voorbij laten gaan en die na vier jaar met een papiertje op zak maar zonder enige wijsheid en zonder succes proberen een baan te bemachtigen.
Het Nederlandse Hoger Onderwijs is uniek juist omdat mensen afstuderen die meer van de wereld hebben gezien dan alleen een collegezaal. Ontplooiing naast de studie in besturen en commissies, betekent dat studenten leren wat er nodig is om een organisatie draaiend te houden. De ervaringen die minister Verhagen en premier Rutte opdeden naast hun studie zorgden er voor dat ze er lang over deden, maar ook dat ze een glansrijke carrière tegemoet gingen. Juist in die jaren van besturen en commissies leerden Rutte en Verhagen hoe politiek en bedrijfsleven werken en legden ze de onmisbare basis voor hun huidige functies.
Boete van Zijlstra
De Boete van Zijlstra voor actieve studenten ondermijnt die mogelijkheid tot ontplooiing volledig. Een bestuursjaar betekent dat een student een jaar studievertraging oploopt, dus het daarna één keer niet halen van een vak komt direct op duizenden euro’s boete te staan. Dat is een onaanvaardbaar risico voor de meeste studenten, en dus een logische reden om zo’n bestuursjaar maar te laten schieten. Bovendien maakt Zijlstra geen onderscheid tussen studies die vier en vijf jaar duren, waardoor de zware technische studies waar zoveel behoefte aan is in Nederland, nog minder studenten zullen trekken. Investeringen in het bèta onderwijs worden daarmee in één keer teniet gedaan. Een effectievere manier om de kenniseconomie de nek om te draaien is er niet.
Studenten die de afgelopen jaren begonnen zijn met hun studie, die gepland hebben hoe lang ze er over zouden doen en wat ze ernaast zouden doen, worden nu overvallen door de Boete van Zijlstra. Elke vorm van rechtszekerheid en betrouwbare overheid ontbreken als je halverwege je studie ineens hoort dat het allemaal veel duurder wordt en dat je dat verder zelf maar mag uitzoeken. De actieve student wordt daarmee niet beloond maar bestraft voor zijn of haar belangeloze inzet. Verontrustend is ook dat Zijlstra alle aanbevelingen van oud-minister Veerman (CDA), die in 2010 een rapport publiceerde over hoe het Hoger Onderwijs wel financieel gezond naar een hoger niveau getild kan worden, naast zich neerlegt op dezelfde stapel als zijn verkiezingsprogramma dat blijkbaar ook niet meer relevant is. De VVD beloofde een jaar geleden om te investeren in het Hoger Onderwijs, maar lijkt het voorlopig alleen als melkkoe te zien. Het wordt tijd dat Zijlstra woord gaat houden en naar studenten gaat luisteren, want op deze manier schaft hij de kenniseconomie af.
Anthony Meyer zu Schlochtern is initiatiefnemer van Studerend Nederland.
