Nooit eerder zijn verkiezingen zo goed verlopen als afgelopen woensdag. Waar vroeger partijen weleens slechte verkiezingen meemaakten, of die zelfs verloren, was daar dit keer helemaal geen sprake van. Het maakte niet uit wie je stemde, je hoorde altijd bij de winnaars. De VVD vierde feest want de partij is de grootste gebleven. De PVV vond dat ze een geweldig resultaat had geboekt en dat haar invloed wederom gegroeid was. “Nederland heeft de PVV wederom in haar hart gesloten”, aldus Geert Wilders. De PVV had “reden tot groot feest”. Het CDA halveerde bijna haar aanhang, maar toch zag de partij allerlei positieve tekenen. Het verlies was gestabiliseerd, en het viel “wel mee” omdat de peilingen nog slechter waren geweest. Het dieptepunt was bereikt, en dus kan het CDA alleen nog maar groeien.
De PvdA vierde feest en reageerde met opluchting en vrolijkheid: de uitslag was beter dan de slechte peilingen en ze waren blij geen zetels te verliezen. De SP vond het verlies wel meevallen en juichte toen het kabinet geen meerderheid bleek te halen. Ook D66 was vrolijk omdat voor de vierde keer verkiezingen gewonnen waren en de partij weer in alle provincies vertegenwoordigd is. De opmars van D66 gaat volgens Roger van Boxtel door. GroenLinks was blij vanwege de geslaagde leiderschapswisseling.
Megaverliezer
En zo vierde eigenlijk iedereen feest. Alle oppositiepartijen hadden een reden feest te vieren, want er lijkt geen coalitiemeerderheid te zijn in de Eerste Kamer. Er kon dus eigenlijk altijd feest gevierd worden, ongeacht het eigen aantal zetels. De VVD bleef de grootste, en zolang dat maar een minimaal percentage boven de PvdA bleef, was er altijd reden het glas te heffen. De PVV deed de vorige keer niet mee en won dus altijd. En een megaverliezer als het CDA kon altijd zeggen dat ze als partij nog bestaan, dus ook daar ruimte voor een positieve noot.
Framing heet deze techniek. Dit betekent dat je als politicus je boodschap zo verpakt dat het jou goed uitkomt. Je kunt een verkiezingsuitslag vergelijken met de vorige verkiezingen voor de provinciale staten, maar als het je beter uitkomt vergelijk je de uitslag gewoon met de landelijke verkiezingen van vorig jaar. En als ook dat slecht uitvalt, vergelijk je gewoon met de peilingen. En als ook dat niet uitkomt, kun je altijd zeggen dat het allemaal “nog veel slechter kon” omdat je in ieder geval nog bestaat. Op deze manier heeft iedere partij de verkiezingen gewonnen.
PVV-kiezers
De waarheid is natuurlijk precies andersom, en dat weet iedereen allang. Het CDA heeft een van de slechtste uitslagen uit haar bestaan geboekt, de PvdA slaagt er niet in kiezers tegen het kabinet te mobiliseren en heel veel PVV-kiezers hadden onvoldoende interesse Wilders aan een overwinning te helpen. Zo bezien heeft elke partij ook iets om over te treuren. Waarom zeggen politici niet gewoon hoe het echt is? Ze proberen de interpretaties van journalisten en burgers te beïnvloeden, maar iedereen die logisch nadenkt prikt die opzichtige pogingen gemakkelijk door. Geen burger gelooft dat het echt goed gaat met het CDA.
Sommigen noemen framing ‘liegen’. Als politici over de verkiezingsuitslag al halve waarheden vertellen en hun falen ontkennen, doen ze dat ook bij onderwerpen waarbij de werkelijkheid minder eenduidig is. Laten we zeggen bij zorg, onderwijs, integratie en veiligheid. Daar is het alleen moeilijker te controleren. Is het vreemd dat burgers politici maar nauwelijks vertrouwen?
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl)
