Het begon in Japan. Een aardbeving met een magnitude van 9.0 schudde de vulkanische archipel op en scoorde daarmee een vijfde plaats in de ranking. Als twee platen samen komen schoppen ze stennis, zo werd ons netjes uitgelegd in De wereld draait door. Aan tafel bij Van Nieuwkerk zat een echte wetenschapper. Zo’n jongen met een vakgebied. Hij had er kijk op. Speciaal voor ons, de kijkcijfers, had hij autootjes meegebracht. Het is tenslotte belangrijk de leerstof van veertienjarigen zo stompzinnig mogelijk uit te leggen. Dat is niet belerend, dat is televisie voor gans het volk. Het ene autootje gleed over het andere, enzovoort. We knikten naar de verrekijk. Na de beving kwam de tsunami. Een vissenkom deed dit keer zijn visuele werk. Of het fragment uit Downistie nog tot het college behoorde was onduidelijk, maar we begrepen: the sushi hit the fan.
Tsjernobyl for you and me
Nadat de eerste berichten over een mogelijke kernramp in de centrale van Fukushima binnenliepen bleek het nadenken wat moeizamer te gaan. Eerst maar eens panikeren, zei Henk tot Ingrid en Willy tot Mariette, daarna zien we het wel. En sneller dan de straling verspreidde de hysterie zich. Vooral de jodiumpillen zijn inmiddels een hot item. De vraag piekt, de zorgsector knikt. Tenslotte is die laatste nooit te beroerd om van angst kwartjes te maken. Desnoods wekken ze die angst zelf op. U herinnert zich ongetwijfeld de tacohoest, het griepje dat laffer bleek dan zijn collega’s. Ondertussen worden de complicaties van zo’n jodiumpil haast nergens genoemd. Dat het voor 40-plussers wellicht beter is ze nooit te nemen hoort u ook niet. Omdat bij deze groep de kans op schildklierkanker klein tot onbestaand is en zo’n jodiumkuur schadelijk is voor hartlijders hebt u er, eens de veertig voorbij, niks aan. Eerst kopen, zei dit keer Ingrid tot Henk en Mariette tot Willy, daarna berekenen we onze leeftijd.
Veel van de hysterie is te wijten aan de kernramp van Tsjernobyl. Ook nu worden de beelden heruitgezonden. De media komen met keiharde cijfers. Zo bleek uit onderzoek dat vogels in de buurt van Tsjernobyl zo’n vijf procent kleinere hersenen hebben. Tjonge, dat is schrikken. Maar is Fukushima te vergelijken met Tsjernobyl? Hoewel de kerncentrale van Fukushima oud is en binnen afzienbare tijd hoe dan ook gesloten zou worden zijn de reactoren beter dan de Oekraïense varianten uit ’86. Zo maken ze geen gebruik van brandbaar grafiet. Dat was er destijds in Sovjetland de reden van dat veel van de radioactieve ellende de atmosfeer in ging. De effecten voor de gezondheid zijn dan ook niet te vergelijken. Zoals Simon Rozendaal in Elsevier opmerkte: “Zelfs als toch nog het allerergste gebeurt, als de radioactieve rotzooi door de bodem smelt en er een brand ontstaat, komt er geen Tsjernobyl.”
Weg met de rede!
Het was al te laat. De rede is geen partij voor de hysterie des volks. Afgelopen woensdag gaf zelfs bondskanselier Merkel eraan toe. Zeven van de zeventien Duitse kerncentrales werden gesloten, waar aanvankelijk gepland was de levensduur van de oude, getrouwe reactoren te verlengen.
In België willen ze protesteren, dat is retro en retro is hip. Afgelopen zondag gingen ongeïnformeerde idealisten op de Antwerpse Groenplaats zitten. Juist, zitten. Tegen kernenergie. Daar had de politiek verdomme niet van terug. Een week eerder tekenden op Facebook al zo’n 140 mensen in. Ja-hà! Hon-derd-veer-tig! Het is nu al legendarisch. Legendarisch triest.
En u die dacht dat hippies niet meer waren. Vergeet het. De gele buttons met zon en slogan “Atoomenergie! Nee, bedankt!” zijn weer helemaal terug. De laatste button van dergelijk allure zag ik in het museum van Rotterdam. Het fossiel stamde uit 1980. Kan u nagaan. Ik stel voor dat we ook Marie Curie weer ouderwets met een gaffel over het plein jagen. Gezien haar halveringstijd zal ze nog aardig intact zijn.
Moeten we atoomstroom vieren en verheerlijken? Natuurlijk niet, maar zolang de groene, duurzame energie niet werkelijk groen of duurzaam is, is het de beste oplossing. Het is belangrijk na te gaan welke centrales verouderd zijn en deze te updaten, desnoods te vervangen, maar voor de hysterie die op de ramp in Fukushima volgde is geen enkele redelijke grond. Het risico in onze lage landen is in niks te vergelijken met een land als Japan, een archipel op een breuklijn.
Tot slot: niet dat er in België of Nederland nooit een aardbeving plaatsvindt. Sinds 1986 vonden er in Groningen en Drenthe alleen al zo’n vijftig plaats. Weliswaar was elk van deze bevingen het gevolg van het boren naar milieuvriendelijk aardgas. Juist. Is er nog een wetenschapper in de buurt? Iemand met een bellenblaas?
Jan Aelberts (1985) is Vlaming, schrijver en freelance journalist. Werkte onder andere voor Humo en schrijft een roman voor De Bezige Bij Antwerpen.
