De Summer of Love. Bloemen in je haar. Sit-ins voor de vrede. Naakt rondrennen door stadsparken. Protestmarsen op Washington. Experimenteren met drugs. Kinderen krijgen tijdens enorme festivals. De illustere jaren zestig, het hippietijdperk, de generatie die zich definitief losmaakte van kleinburgerlijkheid, slaafse gehoorzaamheid en de waan van de moderne maatschappij. Althans, dat is de heroïsche lezing. In de praktijk vormden de hippies vooral een generatie die in luxe en welvaart leefde en zich daarom kon richten op een feestend luizenleven enerzijds en opportunistische idealen (over wereldvrede en zo) anderzijds. Het was een paar jaar leuk, met Woodstock als hoogtepunt, maar daarna verstomden de idealen en nam het leven haar gewone beloop. Uiteindelijk werden de hippies rijker, welvarender en machtiger dan de ouders waar ze zich zo tegen afzetten. Tegenwoordig heten hippies babyboomers. Wat bleef was de muziek, misschien wel de beste geschiedschrijver van de jaren ’60. Eén band die in alles ‘hippie’ ademde, was Jefferson Airplane.
Twee van de grootste hits van het zeskoppige gezelschap, ‘Somebody to Love’ en ‘White Rabbit’, zijn opgenomen in de 500 Greatest Songs of All Time van Rolling Stone. Eerstgenoemde is niet eens van Airplane zelf, want het werd geschreven door Darby Slick, gitarist van The Great Society. De zangeres van die band (tevens op dat moment schoonzus van Slick) nam het nummer mee toen ze de moeder geworden Signe Anderson verving als leadzangeres bij Jefferson Airplane. Die zangeres, die ‘White Rabbit’ overigens wel zelf schreef, is Grace Slick (meisjesnaam Wing): spil, uithangbord en (protest)stem van de illustere hippieband uit San Francisco.
Jefferson Airplane Takes Off
Jefferson Airplane wordt in 1965 opgericht door Marty Balin, die zich liet inspireren door Simon & Garfunkel en The Byrds. Hij opent een club, The Matrix, die nog steeds geopend is aan de inmiddels beroemde Fillmore Street, en gaat op zoek naar bandleden. Balin treft onder andere Paul Kantner (zang, gitaar) en Jorma Kaukonen (gitaar) en op 13 augustus 1965 treedt de band voor het eerst op – in Balins eigen club. Na wat vroege bezettingswisselingen, neemt de lineup uiteindelijk vaste vormen aan met Spencer Dryden op drums, Jack Cassady als bassist en Grace Slick (als laatste, in oktober 1966) als leadzangeres.
In het jaar dat Airplane dan bestaat, hebben ze al een aardige reputatie opgebouwd en ontvangt de band goede kritieken, die binnen een paar maanden na oprichting al leiden tot een contract bij platenlabel RCA Victor, die ze bovendien een voor die tijd absurd hoog voorschot van 25.000 dollar geeft om een plaat te maken. Die plaat is Jefferson Airplane Takes Off en verschijnt in september 1966 – zonder bijdragen van Grace Slick dus.
Rel met RCA
De eerste plaat is meteen goed voor een relletje: omdat er enkele verwijzingen naar seks en het gebruik van geestverruimende middelen (met name LSD) in de teksten van enkele nummers zitten, dwingt RCA Airplane om nieuwe versies op te nemen zodra blijkt dat de band, die San Francisco nog ooit uit geweest is, een landelijk hitalbum te pakken heeft. ‘Artistieke vrijheid’ werd in 1966 bepaald door het label. De band werkt onder protest mee aan de aanpassingen, met als gevolg dat eerste persingen van de LP, waarvan er slechts 15.000 zijn gemaakt, nu duizenden dollars waard zijn. Mocht je op de eerste Airplane-elpee in het nummer ‘Run Around’ de zinsnede “flowers that sway as you lay under me” horen in plaats van “flowers that sway as you stay here by me”, dan heb je prijs. De zin “The nights I’ve spent with you have been fantastic trips” op het nummer ‘Runnin’ Round the World’ zorgden er zelfs voor dat deze song in zijn geheel van het album is geschrapt op latere persingen, al circuleren ook van dat nummer gecensureerde versies in de handel.
Een stijve, correcte en bekrompen platenmaatschappij als belichaming van de uit de jaren ’50 stammende moraal tegenover een vrijzinnige groep hippies die met seks, drugs en de grenzen van het maatschappelijk toelaatbare experimenteert: het is tekenend voor de tijd waarin Jefferson Airplane zich opricht om de stem van een generatie te laten weerklinken in muziek. Dit tekstrelletje is nog maar het begin. Als Grace Slick zich een maand na de release van Takes Off bij het gezelschap voegt, staan er nog veel meer ‘incidenten’ te wachten, die tot aan de poorten van het Witte Huis voeren. In de tussentijd ontpopt Airplane zich als een monument van haar tijd, omdat de band de cultuur, idealen en vooral de bevrijding van een generatie niet alleen van binnenuit meemaakt, maar zelf ook belichaamt en in tekst en muziek weet te documenteren.
Hieronder een gecensureerde versie van ‘Runnin’ Round this World’, waarin in de zin “The nights I’ve spent with you have been fantastic trips” het woord ‘nights’ is veranderd in ‘times’ en het woord ‘trips’ gewoon is weggelaten. Daaronder de ongecensureerde versie.
Deel 1 van een serie over Jefferson Airplane, een band die vandaag de dag eerder als symbool van een periode in de geschiedenis bestaat, dan als muzikale herinnering. Of kunt u uit uw hoofd drie songtitels opnoemen van dit beroemde hippiecollectief, zonder ‘Somebody to Love’ of ‘White Rabbit’ te noemen?
