Uiteindelijk kwam hij er net niet, die zo gevreesde alles-verlammende government shutdown. Met nauwelijks meer dan een uur te gaan tot de deadline van middernacht, kwamen Republikeinen en Democraten vrijdag tot een overeenkomst over de begroting voor de rest van dit boekjaar. Het budget, dat eigenlijk al in had moeten gaan op 1 oktober 2010 en nog maar geldig is tot 31 september van dit jaar, bevat bezuinigingen ter waarde van ongeveer 40 miljard dollar. Nu het compromis gesloten is rest alleen nog de political spin. Wie komt als morele winnaar uit de strijd van deze bijna-crisis in aanloop naar de campagnes van 2012?
In de laatste uren voor middernacht werd steeds duidelijker waar de onderhandelingen om draaiden. De Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden was, onder leiding van Speaker of the House John Boehner, het debat in gegaan met de wens om 60 miljard dollar te bezuinigen. Veel Republikeinen hadden hun campagnes tijdens de midterms vorig jaar gebouwd op het mantra van minder belasting, nog minder uitgaven en zo min mogelijk overheid. Het terugdringen van het begrotingstekort was vooral voor de Tea Party Movement en andere fiscal conservatives een speerpunt. Hoewel de Democratische meerderheid in de Senaat aangaf bereid te zijn om te praten over verregaande bezuinigingen, wilden ze geen hoger bedrag accepteren dan 30 miljard dollar. Die gulden middenweg tussen de begroting van vorig jaar en de eisen van de Republikeinen, ging Boehner echter niet ver genoeg waardoor het eerste conflict ontstond.
Policy riders
Een tweede onderwerp van discussie waren de zogenaame policy riders, voorstellen die gekoppeld waren aan de begroting maar ook een concrete wijziging van beleid betekenden. De meest relevante daarvan was het voorstel om alle financiering van een organisatie genaamd Planned Parenthood stop te zetten. Die organisatie beheert 820 abortusklinieken verspreid door heel Amerika, maar voorziet ook in allerlei andere vormen van gezondheidszorg zoals SOA-tests, onderzoek naar borstkanker en begeleiding en zorg voor jonge moeders en hun babies.
Hoewel de organisatie bij wet geen overheidsfinanciering mag krijgen voor abortussen, een heet hangijzer in het politieke discours van Amerika, krijgt ze wel subsidie voor alle andere diensten die ze levert. Dat is een doorn in het oog van social conservatives, die van mening zijn dat Planned Parenthood daardoor alsnog geld overhoudt voor abortussen. Het Republikeinse begrotingsvoorstel bevatte dan ook een artikel dat alle financiering voor de organisatie zou stopzetten. Democraten, bij uitstek pro-choice, weigerden dat voorstel te accepteren. Uiteindelijk troffen beide partijen elkaar op een bezuiniging van ongeveer 40 miljard dollar en verliest Planned Parenthood een groot deel van, maar niet al haar subsidies.
Spin control
Al op vrijdag middag begonnen beide partijen hun eigen draai te geven aan wat er gebeurde. Democraten gaven aan dat niet de noodzaak tot bezuinigen het hete hangijzer was, maar dat de discussie vooral ontstond omdat Republikeinen zouden proberen om over de rug van hardwerkende Amerikanen hun conservatieve politieke agenda er door te drukken. Social conservatives wilden een punt maken met Planned Parenthood, fiscal conservatives met de onrealistische eis van 60 miljard bezuinigen. Over de noodzakelijke hoogte van de bezuinigingen waren de partijen het eigenlijk al eens, zo kondigde de Democratische Senate Majority Leader Harry Reid vrijdag ochtend aan. David Plouffe, campagneleider van Obama in 2008 en nu politiek adviseur in het Witte Huis, deed daar tijdens de Sunday Shows nog een schepje bovenop, door aan te kondigen dat Obama deze week met een nieuw plan zal komen om de staatsschuld verder terug te dringen. Met andere woorden, daar waar de Democraten probeerden te doen wat nodig was om het land te besturen, waren het de Republikeinen die politieke spelletjes speelden en een governemt shutdown riskeerden.
De Republikeinen leggen de situatie ondertussen heel anders uit. De Democraten zouden misschien de noodzaak wel zien van het terugdringen van de staatsschuld, maar zouden de oplossing alleen zoeken in hogere belastingen. Tax and spend liberals, een term die in 2012 veel gebezigd zal worden, zouden niet bereid zijn geweest om de echt noodzakelijke bezuinigingen te accepteren en alleen omdat de Republikeinen zo lang standvastig bleven, is de financiële chaos van Obama niet afgewend op de hardwerkende Amerikanen. Bovendien, zo vertelde Republikeinen zondag, is het feit dat de vraag niet of, maar hoeveel, er bezuinigd moest worden, al een overwinning van de Republikeinen op zich. Het waren dus de Republikeinen die effectief al de touwtjes in handen hebben en die noodzakelijke besluiten afdwingen.
Voorsprong voor Democraten
Beide partijen hebben hun eigen versie van hetzelfde verhaal. Wie zijn verhaal het meest overtuigend aan de man weet te brengen, heeft een voordeel in de aanloop naar de campagnes van 2012. Behalve een president met een goede visie voor het land, zoeken veel Amerikanen naar een leider die beleidskeuzes kan afdwingen en het land kan besturen in een moeilijke tijd. De strijd om het budget van 2011 was daarom een belangrijke krachtmeting.
Voorlopig lijkt het er op dat de Democraten een voorsprong hebben genomen. Het politieke nieuws stond vrijdag vooral in het teken van Planned Parenthood en zondag van het verwachte plan van Obama om de staatsschuld te beperken. Dat bevestigt de spin van Obama, terwijl de Republikeinen sinds vrijdag aanzienlijk minder zichtbaar waren. Daar waar ze dat wel waren, toonden ze zich intern verdeeld, bijvoorbeeld omdat partijprominenten als Mike Pence en presidentskandidate Michele Bachmann zich uitspraken tegen het compromis dat Boehner had gesloten. Een partij die het zelfs intern niet eens kan worden, lijkt niet de aangewezen partij om vanuit het Witte Huis te proberen het land te verenigen. Bovendien keken de Republikeinen vooral terug naar wat er de afgelopen week gebeurd was, terwijl de Democraten alweer vooruit keken naar de plannen die Obama deze week zal presenteren en regeren is vooruitzien, ook in Amerika. Verkiezingen worden gewonnen en verloren in de spinroom. Juist daar kregen de Democraten sinds 2008 enkele zware klappen te verduren en verloren ze in grote mate de midterms van vorig jaar, maar ook daar lijken ze nu een relevante voorsprong genomen te hebben opweg naar 2012.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 twee wekelijks verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
