Artikel 285 Wetboek van Strafrecht dekt nagenoeg alle vormen van bedreiging. Het fenomeen doodsbedreiging heeft door de opkomst van het internet en, recenter, sociale media een nieuwe dimensie gekregen. Dreigementen zijn van alle tijden, maar ‘anonieme’, publieke dreigementen zijn nog relatief nieuw. Het is tegenwoordig gemakkelijk en in sommige kringen zelfs statusverhogend om publiek anderen met de dood te bedreigen. Wat hebben deze ontwikkelingen voor significantie en in welk daglicht dienen ze beschouwd te worden?
@Doodsbedreiging kiest ervoor om geen standpunt in te nemen en deze zaken niet van een persoonlijk getint narratief te voorzien. De keus is gemaakt om het belang aan te tonen van een maatschappelijk debat rondom de aspecten die zo nauw vervlochten zijn met deze materie. Een aantal zeer relevante en nauw verweven aspecten van belang zijn (maar niet beperkt tot):
● de samenleving
○ moreel besef en verval
○ generatiekloof
○ digitale kloof
● het taalkundig verval / linguïsme
○ straattaal, krachttermen
○ subculturen en minderheden
● de rechtsgeldigheid
○ vrijheid van meningsuiting
○ privacy
○ mantel der liefde
● de verantwoordelijkheid
○ politiek
○ autoriteiten
○ media
Retweet
Om de discussie op gang te brengen en de omvang van het probleem inzichtelijk te maken is reeds gedurende een aantal maanden de redactie van @doodsbedreiging actief geweest doodsbedreigingen, met name op Twitter, te indexeren en weder te publiceren. Uiteraard is hierbij discretie betracht en bedachtzaam te werk gegaan. @doodsbedreiging is geen bot en retweet zeker niet zomaar alles. Niet alleen de juridische status van veel van deze ‘dreigtweets’, maar zelfs die van @doodsbedreiging is onduidelijk. De rechtmatigheid van wederpublicatie van deze uitlatingen is volgens het OM namelijk bedenkelijk. Brussen wordt inmiddels voor zijn wederpublicatie door het OM bedankt met een tenlastenlegging voor haatzaaien en bedreiging. Politie Haaglanden informeert ons: “Het verzenden van dreigweets [sic] is hetzelfde als iemand in persoon bedreigen en is dus strafbaar. De politie is hier zeer alert op, zogenaamde internet-surveillanten zijn actief op zoek naar dergelijke berichten binnen social media en doen altijd onderzoek naar de verzender hiervan.”
@Doodsbedreiging pleegt nauwgezette digitale research vanuit een maatschappelijk, sociaal, linguïstisch en juridisch engagement. Dit wordt onder andere gedaan daar de redactie de mening is toegedaan dat de belichting van deze elementen sterk ontbreekt in de hedendaagse wet- en regelgeving alsook de tenuitvoerlegging daarvan. De introductie en opkomst van drukwerk, radio en televisie hebben elk op eigen wijze tot verschuivingen geleid binnen de samenleving. Ongeacht de tijdgeest waarin deze ontwikkelingen plaatshadden, ontstond er een grote verschuiving van de wijze waarop mensen zich toegang verschaffen tot kennis en informatie alsook de wijze waarop zij in staat gesteld werden met elkaar te communiceren. Dit leidde telkens weer tot grote veranderingen van maatschappelijke en sociale verhoudingen. Dit geldt niet in mindere mate voor de opkomst van digitale, en in het bijzonder, sociale media.
Plichten van sociale media
Wat zijn de plichten van de (sociale) media? Wat mag gezegd worden, en wat niet? Is een toenemende stroom van publieke bedreigingen daadwerkelijk een probleem? Wat is een reden om tot aanhouding over te gaan? Hoe wordt hierop gereageerd en hoe gaat de maatschappij hiermee om? Voor velen werkzaam binnen media en wetgeving staat de significantie van deze aspecten buiten kijf. Echte duidelijkheid ontbreekt echter. Uit een klein aantal rechtszaken is gebleken dat sommige van deze uitingen strafbaar zijn, maar nog lang niet op alle gebieden bestaat hierover duidelijkheid. Concrete proefprocessen met breed gedragen gevolgtrekking ontbreken nog volledig.
@doodsbedreiging constateert dat het best zou kunnen zijn dat een groot deel van de publieke doodsbedreigingen uiterst serieus genomen moet worden. Hoewel lang niet altijd de dood het gevolg zal zijn, voelen velen zich wel degelijk ernstig bedreigd en in hun persoonlijke levens aangetast door deze uitingen. Is dit onwenselijk? Is het feit dat dreigers ermee wegkomen wenselijk? Het antwoord op dit vraagstuk zal zeer bepalend zijn voor de weg die er wordt ingeslagen en in welk daglicht toekomstige ontwikkelingen zullen worden geplaatst.
Hellevoetsluis
Slechts een korte blik op onze index geeft een inkijk op de aard en omvang van deze problematiek. Op het moment van schrijven zijn er honderden serieus te nemen publieke bedreigingen te lezen, terwijl slechts bij enkele gevallen tot optreden werd overgegaan. In de meeste gevallen ging het nog om duidelijke ‘grappenmakers’ ook. En deze internet-surveillanten, hoe gaan zij precies te werk? Op dit moment dringt zich het beeld op van een ongecoördineerd dweilen met de kraan open, krampachtig overgaan tot arrestaties en het ontwijken van de verantwoordelijkheid vanuit een breed gedragen maatschappelijk mandaat te opereren. Veel van de dreigtweets die recentelijk tot aanhoudingen, of politiebezoekjes, geleid hebben, waren daarvoor al te vinden op @doodsbedreiging. Zo werd twitteraar @ItzMeDoubleP, een paar uur nadat @doodsbedreiging zijn bericht het politiebureau in Hellevoetsluis en een coffeeshop op te willen blazen retweette, aangehouden. Dit bericht stond toen al acht uur online, zonder dat het tot noemenswaardige reacties leidde. @doodsbedreiging lijkt keer op keer de eerste te zijn die dit soort tweets signaleert.
Terwijl er zeer weinig actie wordt ondernomen vanuit politiek, politie en justitie ontstaat er een ware wildgroei aan bedreigingen op het internet. Met name op Twitter zijn ernstige doodsbedreigingen aan de orde van de dag. Politici worden openlijk bedreigd, er worden serieus te nemen oproepen gedaan personen of groepen mensen aan te vallen, aanslagen worden al dan niet serieus aangekondigd. Dit alles, en meer, zonder dat hiervoor een substantieel deel van de bedreigers aangepakt en/of gestraft wordt. Moeten deze bedreigingen als normaal beschouwd worden, of moeten de verantwoordelijken aangepakt worden? Moeten deze bedreigers wel serieus genomen worden? Hoe controleert, en belangrijker, hoe beheerst men dat wat men niet begrijpt? Hoe kunnen wij als maatschappij deze digitale kloof overkomen? De maatschappij, bij monde van alle betrokkenen van eerdergenoemde aspecten is behoeftig aan duidelijkheid.
Het spreekt voor zich dat het draagvlak hiervoor aanzienlijk is en de urgentie derhalve uiterst hoog. Antwoord, discussie, actie.
Dit manifest verscheen eerder op Doodsbedreiging.nl.
