In 2006 introduceerde Jack de Vries bij monde van Jan-Peter Balkenende het ‘draaien’ in de politiek. Dat Balkenende (CDA) Wouter Bos daarvan beschuldigde, met enorm succes, is hilarisch, maar dat terzijde. Draaien in de politiek bestaat al eeuwen, Il Principe staat er vol mee. En dat is goed! Draaien en compromissen sluiten is de kurk waarop de samenleving drijft.
Iedereen draait in zijn leven. Compromissen horen erbij. Tijdens je studie zeg je: ik zal nooit op Tweede Paasdag tussen de zielloze koopzombies in de file naar de meubelboulevard gaan staan. Toch stonden er massa’s dertigers in de file bij de Ikea. In je relatie wil je niet toegeven aan bezoekjes aan de schoonfamilie. Toch ga je mee. Dat is compromissen sluiten, dat is leven, dat snapt iedereen. Iedereen snapt ook dat je geld maar een keer kan uitgeven. Iedere dag maken mensen keuzes over waar hun geld naartoe gaat: uit eten gaan? Nee doe maar thuis, want we willen ook nog een dagje naar de Efteling en bij Ilse en Henk kunnen we niet aankomen met een boekenbon van vijfentwintig euro.
Politici zijn bang voor de draai
Politici zijn echter heel erg bang om draaien toe te geven, om te laten zien dat compromissen erbij horen. Zeker sinds de actie van Jack de Vries is draaien een van de ergste dingen die je als politicus kan doen. Media en collega-politici schilderen het meteen verkeerd af, of het nou de PVV, de PvdA of de VVD is. Met name politici nemen elkaar graag de maat als het gaat om standvastigheid. Dat is raar. Je zou toch hopen dat juist politici wat flexibeler omgaan met het zogenaamde draaien.
Politici moeten niet zo bang zijn. Bang zijn om te draaien, moeilijk doen over compromissen, het komt neer op onderschatten van de kiezer. Kiezers zijn namelijk niet stom. Die snappen heel goed dat er keuzes gemaakt moeten worden, dat je soms iets moet inleveren om iets te krijgen.
Kiezers zijn niet dom
Politici moeten het wel uitleggen en eerlijk zijn. Wat is er mis mee om eerlijk te zeggen welke dingen je opgeeft, om je idealen te bereiken? Als GroenLinks alle vergroeningen van het belastingstelsel, alle hervormingen op de arbeidsmarkt erdoorheen zou krijgen, zouden ze theoretisch nog best met een kerncentrale kunnen instemmen. Dat doet pijn, maar is heel goed uit te leggen. Als de PVV de AOW op 65 kan houden, maar niets meer zegt over hoofddoekjes, dat kunnen kiezers prima vinden. Zolang je het maar uit blijft leggen en verklaren. De Pacificatie van 1917 was de grootste draai van politiek Nederland, zowel van de confessionelen als van de ‘liberalen’, maar het was grote politiek die Nederland op dat moment verder bracht.
Het demoniseren van draaien levert ook nog eens fopdebatten op. Waarom zou je nog in debat gaan, als je van tevoren al zéker weet dat je niet gaat draaien? Waarom zou je nog gaan onderhandelen, als je niet bereid bent om te draaien? Als je categorisch niet draait, neem je de kiezer niet serieus. Dan doe je alsof de kiezer een eendimensionaal wezen is dat niet geen normaal leven leidt, met al het gedraai en gepalaver dat erbij hoort.
Dat betekent niet dat je al je idealen moet inleveren. Je kan als GroenLinks net zo goed zeggen dat je een kerncentrale niet slikt in ruil voor de vergroening van het belastingstelsel. Dat je als PVV niet accepteert dat je niets mag zeggen over hoofddoekjes. Dat kan ook. Je gaat immers ook maar een op de drie keer mee met je vriendin naar de schoonfamilie. Maar ga draaien niet uit de weg omdat je bang bent voor de opiniepeiling op de korte termijn. Ga in gesprek met kiezers, leg uit waarom je op welk punt eventueel van mening verandert. Dat is politiek en dat is leiderschap.
Huub Bellemakers hoopt in zijn eigen leven ook eens op de juiste punten compromissen te kunnen sluiten.
