Het is een wonderlijke strijd aan het worden: die tussen overheden en burgers over wie er nu eigenlijk de controle mag voeren over wat er allemaal op internet gebeurt. De geldende opvatting is vooralsnog dat deze bij de burgers, de internetter, moet liggen. Of eigenlijk bij niemand dus: een open en vrij internet met netneutraliteit moet er voor zorgen dat informatie zonder grenzen gedeeld kan worden. En dat is misschien dan ook wel de beste oplossing, maar het internet van nu is niet dat van tien, laat staan twintig jaar geleden. De belangen zijn veel groter en dus willen overheden ook hun zegje kunnen doen over wat er nu wel of niet ‘kan’.
De overheid wil meer openheid
Een van de opmerkelijkste zaken is dat er bij overheden aan de ene kant de wens ontstaat informatie uitwisseling te ontsluiten en aan de andere kant juist een beweging is om het delen van data tegen te gaan. Zo was er onlangs nog die hoofdofficier van justitie, Jet Hoogendijk, die een proefballonnetje opliet over het gebruik van encryptie. Immers: wanneer u encryptie gebruikt is er niet te zien wat u in huis heeft of naar anderen verstuurt en dat is nogal onhandig als een overheid u graag in de gaten wil houden.
Zelfs het inmiddels bekende argument “Maar iedereen is toch tegen kinderporno?” kon niet voorkomen dat de proefballon snel werd doorgeprikt door het OM, die hier totaal geen trek in zei te hebben. En terecht: want het verbieden van encryptie, een van de fundamenten van het internet, is een onmogelijkheid. Toch hoor je het vaker, of u wel even een beetje open en gemakkelijk wilt communiceren, omdat het anders allemaal zo lastig wordt. Niet voor niets zijn backdoors in communicatiesoftware een terugkerend onderwerp van gesprek bij zowel ‘aluhoedjes’ als serieuze beveiligingsexperts.
De overheid wil wat minder openheid
Aan de andere kant van het spectrum botst het idee van controleerbaarheid ondertussen met met de kwestie dat de open verspreiding van informatie ander ‘ongewenst’ gedrag in de kaart kan spelen. Hier is de grote troef het auteursrecht, welke er voor zorgt dat gebruikers steeds verder onderduiken. Denk alleen al maar aan de evolutie van een heel open en banaal en controleerbaar systeem als Napster naar het decentrale en meer gesloten Bittorent. Dit is een ontwikkeling die overheden nu juist graag weer tegen willen gaan.
In wederom dramatische bewoordingen luidt The Piratebay maar weer eens de noodklok, wat echter onverlet laat dat (Europese) overheden wel degelijk de vrijheden van informatieverspreiding willen inperken. Nog niet zo lang geleden borrelde ook in Nederland de kwestie van een downloadverbod weer op.
Waar twee honden vechten…
Het is u wellicht duidelijk: er is hier slechts sprake van een schijnbare tegenstelling, in de werkelijkheid schuilt achter zowel het verbieden van geslotenheid als het tegengaan van open verspreiding van informatie een machtsstrijd om de controle over die informatie. In de tussentijd lijkt een flink deel van deze strijd op een ander toneel beslecht te worden. Terwijl menig gebruiker nog argwanend tegenover regelgeving staat, geeft men persoonsgegevens juist weer vaak graag uit handen aan een andere partij. Zelfs Julian Assange denkt niet dat Facebook door de CIA wordt gerund, maar uiteindelijk wordt aan hen, en andere commerciële partijen wel een groot deel van ons reilen en zeilen uit handen gegeven, door ons zelf. Via deze weg blijft er ook een achterdeur open staan voor de overheid: door juridische druk kunnen bedrijven gedwongen worden persoonlijke informatie af te staan. Met de koppeling van steeds meer apps en websites aan Facebook is dat vaak nóg meer dan je misschien denkt.
Gyurka Jansen is wekelijks over internet te horen op Radio 1 en geeft training en advies over nieuwe media.
