Marilyn – Pat Donnez

Het maakt altijd nieuwsgierig om iets van een onbekende te lezen. Hoewel voorin het kleine boekje al enkele publicaties van Pat Donnez genoemd worden, neem ik aan datMarilyn het literaire debuut van deze Vlaamse radiomaker is. Hij draagt het op aan zijn vrienden en geeft het drie bekende motto’s mee: van Nescio, Tolstoj en Elsschot, niet de minste schrijvers.

De eerste zinnen herbergen meteen al een wat lastige constructie:

‘”Mijn mama denkt dat ze de reïncarnatie van Marilyn Monroe is. En papa die psychiater is, gelooft dat ook. Wie ben ik om hen tegen te spreken?” Voor Kasper is het de normaalste zaak van de wereld.’

Door de derde persoon te hanteren schept de schrijver meteen afstand. Kasper is degene door wiens ogen we het verhaal lezen, maar de schrijver mengt zich in het verhaal bijvoorbeeld door op te merken dat Kaspers wereld en de echte niet hoeven samen te vallen. Deze opmerking is nogal cruciaal. We hebben te maken met een onbetrouwbare verteller, al komt dat in het geval van Kasper, een bijna vijftienjarige jongen, eerder door zijn naïviteit. In een moeilijkemooiewoordenboek schrijft hij woorden als zomerslank, die hij op een pak cornflakes leest en op school noemt men hem een Dramaqueen. Daar hij doet niemand kwaad mee, zegt hij zelf en hij heeft dat van geen vreemde.

Kasper maakt deel uit van een raar gezinnetje van drie, waarin het er niet al te harmonieus aan toe gaat. Zijn moeder drinkt graag Martini en stelt zich voor dat ze Marilyn Monroe is. De vader, die aan huis praktizeert, bestempelt de aandoening van zijn vrouw als stemmingswisselingen. Hij behandelt tot ergernis en jaloezie van de moeder het vriendinnetje van Kasper.

Zijn zoon valt misschien ook wel op jongens, want die schrijft: ‘Er is een jongen in Kaspers leven gekomen en die jongen…’ Waarna hij zelf van schrikt van de mogelijkheid dat deze formulering verkeerd, namelijk als een intimiteit, verstaan kan worden. Later leest hij in de krant dat deze jongen, die Jason heet, een ruimtereis maakt. Dat hij hem voor een astronaut aanzag, duidt er voor hem toch op dat hij iets voor Jason voelt. Nog later geeft hij Jason plots een zoen, maar veel om het lijf heeft het allemaal niet.

Het soapachtige verhaal is opgedeeld in column-achtige stukjes die soms ook los van elkaar gelezen kunnen worden, zoals over Hippodinges die staat voor Hippocrates en de vibrafoon, zoals volgens Kasper een gebruiksartikel van zijn moeder heet. Het nadeel van die korte stukjes is dat het verhaal niet lekker doorleest.

De humor is van een onderkoelde soort. Kasper neemt de labrador van zijn overleden buurman over, omdat die volgens zijn mama anders in het asiel wordt afgemaakt, zoals ook door de nazi’s gebeurde. ‘Alleen joodse honden,’ zegt vader. Hij is expert en kan met het blote oog zien of een hond katholiek, joods of athëist is, aldus het commentaar van Kasper. Zijn moeder stelt vervolgens voor de hond Plato te noemen, omdat hij net zo lodderig kijkt als de filosoof op een afbeelding.

De stukjes beginnen vaak met wisecracks:

‘Geld is beter dan armoede, al was het maar om financiële redenen.’

‘Zijn rapport is niet om over naar huis te schrijven. Laat staan om het mee naar huis te nemen.’

‘Wie iets te vertellen heeft, doet het. Wie niets te vertellen heeft, staat in het onderwijs.’

Op een gegeven moment wordt het flauw en verkruimelt het verhaal door een gebrek aan ontwikkeling. Wat leuk begon blijft steken in de milde gekte in Kaspers hoofd. De lezer houdt er een wat teleurgesteld gevoel aan over.