Is Open Data niet meer dan een speeltje voor geldgeile ondernemers? Internetonderzoeker Chris Aalberts schrijft in zijn column van wel. Volgens hem is Open Data een economische wolf in de kleren van het omaatje dat transparante overheid heet. Het vrijgeven van informatie die door (semi-)overheden wordt verzameld zou daarmee een verkapte vorm van subsidie zijn. Zinloos, stelt niets voor en alleen Google zou er baat bij hebben, aldus Aalberts. Voor een internetonderzoeker maakt hij echter nogal wat fouten.
De kracht van Open Data is enorm en rust op drie pijlers. Een daarvan is inderdaad transparantie. Open Data kan de positie van burgers versterken. Als data meer open worden, is het eenvoudiger om informatie in te winnen over de luchtkwaliteit, onveiligheid in de buurt of op welke plek bouwvergunningen zijn aangevraagd. In het Verenigd Koninkrijk kunnen burgers online precies zien hoeveel hun overheid uitgeeft per beleidsterrein.
Economische kracht
De tweede pijler is economisch. Ondernemers en developers kunnen data gebruiken voor het ontwikkelen van nieuwe online toepassingen die het leven aangenamer en eenvoudiger moeten maken. Een online makelaar kan bijvoorbeeld een dienst ontwikkelen die informatie genereert over de directe omgeving waarin een huis te koop staat. Het is bovendien innovatie die plaatsvindt zonder dat (veel) extra investeringen nodig zijn. De innovatiekracht kan worden benut door het simpelweg vrijgeven van informatie. De Europese Commissie schat de economische waarde van Open Data in Europa op 27 miljard, Nieuw Zeeland berekent dat het ongeveer 1 miljard aan economische kracht kan opleveren. Hoezo speeltje voor schijnheilige ondernemers? En sinds wanneer is geld verdienen een schande?
Wanneer Aalberts stelt dat ontwikkelaars maar fors belasting moeten gaan betalen over hun applicaties trapt hij bovendien de valkuil waar veel ambtenaren intern ook mee worstelen: het idee dat de data niet ‘van ons’ zijn. Alle data die in Nederland door (semi-)overheden worden verzameld worden vrijwel volledig met publiek geld gefinancierd. Onze belastingcenten, precies. Het is niet meer dan rechtvaardig dat u en ik, ook de slimme ondernemers onder ons, daar gebruik van zouden kunnen maken. We hebben er immers zelf voor betaald.
Open Overheid
Tenslotte is de derde pijler die van de efficiënte overheid. Op termijn kunnen lokale en nationale overheden kosten besparen door het vernieuwen van hun databestanden deels aan private partijen over te laten. Als zij de data gebruiken voor hun producten en diensten, zullen ze er ook belang bij hebben dat de data zo up-to-date mogelijk zijn. Recent is een uitgebreide studie van TNO verschenen waarin deze en andere voordelen van Open Data en Open Overheid uiteen worden gezet. Zij adviseren met klem om Open Overheid op brede schaal toe te passen.
In Amsterdam is dat begin gemaakt. In het voorjaar organiseerden Hack de Overheid, De Waag Society en de Gemeente Amsterdam samen Apps for Amsterdam een wedstrijd waarin developers werden uitgedaagd om met datasets die door onder andere de Gemeente, het stadsdeel Centrum, AT5, de Stadsregio (Openbaar Vervoer) en de Brandweer waren verstrekt nuttige toepassingen te ontwikkelen. De hoofdprijs was 2.500 euro, het totale prijzenpakket ongeveer 15.000 euro.
Trash Mash
Het stadsdeel Centrum gaf, samen met de Dienst Economische Zaken, naar aanleiding van een voorstel van D66 en de VVD in het stadsdeel Centrum een kleine subsidie aan de organisatie van het evenement. Het resultaat was overweldigend. Ondanks het feit dat de wedstrijd maar kort liep, van 16 februari tot 4 mei, werden er 48 unieke apps ingezonden. Onder de apps zijn toepassingen die je het dichtstbijzijnde ‘plaskruis’ of openbaar toilet laat vinden, een app die uitrekent met welk pontje je het snelst in Amsterdam-Noord bent, een toepassing voor ouders die eenvoudig online de kwaliteit van scholen willen vergelijken, en (mijn persoonlijke favoriet) een app met de naam Trash Mash, die laat zien of die losliggende stoeptegel in je straat al is aangemeld bij de gemeente, en wat ze er momenteel aan doen. Innovatie voor een historisch lage prijs die de gemeente zelf nooit had kunnen halen.
In het buitenland, met name in de Verenigde Staten, is men al veel verder met Open Data en de toepassing ervan. Steden als New York en San Francisco voeren de lijst aan. In San Francisco zijn bijvoorbeeld applicaties ontwikkeld die je in staat stellen een veilige fietsroute van A naar B uit te stippelen op basis van gegevens over het aantal verkeersongelukken, inderdaad ontwikkeld door nare ondernemers die alleen maar centjes willen verdienen.
Empowerment
Open Data is een succes omdat het ondernemerschap stimuleert en tegelijkertijd wel degelijk bijdraagt aan meer transparantie. Bij gebrek aan een Nederlandse term die de lading dekt zou je het kunnen hebben over empowerment, het idee dat kennis macht is. Door meer te weten over hun directe omgeving kunnen ouders, ondernemers, betrokken buurtbewoners en alle andere Nederlanders bewustere keuzes maken en meer invloed uitoefenen op hun leefomgeving. Het mes snijdt dus aan meerdere kanten. Zowel in economisch als maatschappelijk opzicht is Open Data een goede investering. Een internetonderzoeker als Aalberts zou zich meer moeten verdiepen in Open Data alvorens zo snel gemakzuchtige en voorbarige conclusies te trekken.
Thijs Kleinpaste is deelraadslid voor D66 in het Amsterdamse stadsdeel waar Bert Brussen woont (centrum) en vindt dat de Overheid lang genoeg achter digitale muren heeft gezeten. Zijn motto is: Data aller landen, opent u!
