Het bestaan van de Humanistische Omroep (tegenwoordig: Human) was u wellicht niet bekend. Net als alle andere kleine omroepen maakte deze omroep bejaardentelevisie en radio 5 uitzendingen in de randen van de nacht en op de vroege zondagmorgen. Maar sinds de komst van de nieuwe hoofdredacteur Marc Josten is daar verandering in gekomen. Ondanks het vooruitzicht op een genadedood in het nieuwe omroepbestel, zal Josten zijn ruime ervaring als onderzoeksjournalist bij KRO Reporter en als oprichter van het programma Profiel blijven inzetten om Human een humaner gezicht te geven. Het Filosofisch Kwintet, op zondagmorgen de vervanger van Buitenhof, met Clairy Polak en filosoof Ad Verbrugge is alvast de eerste poging de comateuze humanistische patiënt nieuw leven in te blazen. En met pakweg 330.000 kijkers is dat niet bepaald mislukt*.
Of het leuk is om te kijken naar drie experts, bewust geen politici en beleidsmakers maar gasten die met afstand van hun onderwerp kunnen reflecteren, de als altijd onnavolgbare Ad Verbrugge (zolang hij niet over Heidegger begint kan het allemaal nog net op televisie) en Clairy Polak die verrassend terughoudend haar rol als moderator vervult? Nee. Maar leuke programma’s maken ze niet bij Human. Of het interessant is? Ja, dat wel. Je moet er alleen wel zitvlees, een lange adem en een pre-internetiaanse aandachtsspanne voor hebben.
Social media
Wat dat betreft is het opmerkelijk dat Josten gelijk maar hoog heeft ingezet op het bereiken van de social media doelgroep. Tijdens de uitzending werd meerdere malen opgeroepen over het onderwerp mee te twitteren en Facebooken. Het zal echter niemand verrassen dat het aantal followende tweeps en vind-ik-leukende-Facebookers op een paar honderd blijft steken. Alle goede bedoelingen ten spijt om de ingewikkelde filosofische reflecties aan de jonge snelle zapdoelgroep over te brengen, zal men toch moeten concluderen dat, hoe je het ook wendt of keert, pratende hoofden over een filosofisch thema slechts een zeer beperkte doelgroep aanspreken. Daar kan geen uitzicht over de Amsterdamse Zuid-as iets aan veranderen.
Voer voor liefhebbers en fijnproevers dus. Dat voer was er voldoende en werd op rijkelijk versierde schalen opgediend. Het is een verademing meningen over een gevoelig onderwerp als “nationale veiligheid” te horen van niet-technocraten die hun gedachten de vrije loop laten zonder rekening te moeten houden met zetelaantallen of een ideologische achterban. Natuurlijk, iemand als Alex Brenninkmeijer staat mijlenver van de realiteit in de straat van vandaag (onveiligheid op straat blijft voor hem “een gevoel” met “klierende jongetjes die hun schouders ophalen als de burger ze vriendelijk vraagt even ergens anders te gaan staan”) maar daar weet een doorgewinterde interviewster als Polak eenvoudig korte metten mee te maken (“wat niet wegneemt dat er nog altijd mensen zomaar op straat in elkaar worden geslagen”). Hierdoor worden de deelnemers gedwongen buiten hun dagelijkse kader van het academische bureau en de werkkamer te denken wat een gevarieerd, bij vlagen verrassend en buitengewoon inhoudelijk gesprek oplevert.
Duizelen
Het enige wat echt valt aan te merken aan het Filosofisch Kwintet is het grote aantal sprekers. Vijf personen is veel voor televisie. Er wordt soms als een gek tussen de camera’s geschakeld en zelfs een vol uur is net te weinig om iedereen even goed tot zijn of haar recht te laten komen. Bovendien vergt het vooral het uiterste van de kijker die na een uur discussie, met historische en praktische filosofische duiding van Ad Verbrugge, waarschijnlijk flink zal duizelen.
Maar dat was de opzet: informeren, aan het denken zetten en geen vragen beantwoorden maar oproepen. Daarin is het Filosofisch Kwintet in ieder geval geslaagd. U moet er alleen wel ruim de tijd voor nemen, zowel in uw zondagse ochtend als in uw belevingswereld. Vooral dat laatste zal voor velen nog een hele kluif blijken.
* = 330.000 kijkers is een relatief hoog marktaandeel (17,2%) op zondagmiddag 12:15 uur op Ned 1.
