Voor de duidelijkheid: dit kabinet bezuinigt voor 18 miljard euro. Hoe? Door zelf 16,5 miljard minder uit te geven en de lasten voor de burger met 1,5 miljard te verzwaren. Dat staat zo in de startnota. Maar een hoogleraar, Bas Jacobs genaamd, rekende het voor zijn lol nog eens na en wat bleek: het kabinet is van plan zelf slechts 8,75 miljard minder uit te geven en de burger voor de overige 6,25 miljard op te laten draaien. Deze cijfertjes publiceerde hij in Het Financiële Dagblad, waarop het Centraal Planbureau besloot hetzelfde rekensommetje nog eens uit te voeren om te kijken of het klopt. Jawel, Bas Jacobs is een rekenwonder. Reden voor Wouter Koolmees (D66) om de regeringspartijen op het matje te roepen.
Hutspot
Maar Mark Harbers (VVD) laat dit kabinet niet voor leugenaar uitmaken:
‘Wat mij betreft was dit debat niet nodig, zeker niet na het debat over de startnota dat we in december hebben gevoerd. Misschien is dit debat wel nodig na de hutspot die de vertegenwoordiger van D66 zojuist van de cijfers uit die starnota maakte. […] Wij volgen gewoon de aanbeveling van de Studiegroep Begrotingsruimte die zegt: doe deze kabinetsperiode 18 mld. Precies dat gebeurt. Daarbij ken ik twee getallen waaruit dat bedrag bestaat: 16,5 mld. aan bezuinigingen en 1,5 mld. aan lastenverzwaring.’
Precies op het moment dat het debat dreigt uit te lopen op een welles-nietesspelletje, grijpt Ronald Plasterk (PvdA) in:
‘[…] Ik wil niet in boekhoudkundige discussies terechtkomen, want tot op zekere hoogte is het maar net welk etiket je erop plakt. Ik ken de systematiek van de boekhouding van een ministerie, en het klopt inderdaad: wanneer het collegegeld omhoog gaat, geldt dat als het verlagen van de subsidies op het onderwijs. Wanneer leraren op de nullijn worden gezet, verlaagt het departement van OCW zijn uitgaven. Wanneer politieagenten op de nullijn worden gezet, verlaagt het ministerie van BZK zijn uitgaven. De tramlijn die verdwijnt is een bezuiniging op het Gemeentefonds. Voor de mensen echter, is het natuurlijk wel degelijk een lastenverzwaring. Is de minister het ermee eens dat het voor de mensen zo uitpakt?’
Goochelen
En zo komt de aap uit de mouw. Het kabinet goochelt met definities. Want alle extra heffingen die burgers de komende jaren opgelegd krijgen, worden heel tactisch omgebogen tot bezuinigingen, simpelweg door het begrip ‘lastenverzwaring’ in een aantal gevallen te vervangen door ‘bezuiniging’. Op die manier houd je de mensen natuurlijk heel gemakkelijk voor de gek, maar helemaal eerlijk is het niet. Een onduidelijkheidsdrogreden is het om die reden wel.
Bezuinigen (= geld besparen) is namelijk geen kunst als je andere mensen voor jouw kosten laat opdraaien. Toegegeven, een beetje lastenverzwaring, daar was geen ontkomen aan. Maar als blijkt dat je meer uitgeeft dan je verdient, dan houd je in het ideale geval ook zelf zo nu en dan de knip op de portemonnee. Doe je dat niet, dan kun je dus eigenlijk niet spreken van bezuinigen.
En zo hebben we – met een beetje hulp van de rekenmachine en het woordenboek – de grote goocheltruc van het kabinet ontmaskerd. Geen kunst aan, als we Farshad Bahir (SP) mogen geloven: ‘Zelfs Hans Klok zou de rampzalige gevolgen van het kabinetsbeleid niet kunnen verhullen.’
