Sinds de moord op Fortuyn is er op velerlei wijze gesuggereerd dat de “kogel van links kwam”. In extremis waren er complotters die dachten (en denken) dat er een uitgebreid moordplan van de overheid was, maar vooral zijn er mensen die de link leggen tussen “het geschapen klimaat” en de moord op Pim Fortuyn. Dan zijn het altijd Melkert, Marcel van Dam, Paul Rosenmöller die de schuld krijgen en als het kan links in z’n algemeenheid. Dat vond ook Geert Wilders. Als je die theorie aanhangt, kun je niet anders dan nu dezelfde link leggen tussen de internationale anti-islamcommunity en de massamoord in Noorwegen.
De internationale anti-islambeweging is groot. Het zijn niet alleen Geert Wilders, Martin Bosma en hetvrijevolk.com. Het zijn in Nederland enkele duizenden die-hard islamofoben, die meestal ook een intense hekel hebben aan links in het algemeen en de PvdA in het bijzonder. Daarnaast heb je een nog grotere groep meelopers, variërend van jeugdige reaguurders op Geenstijl tot PVV-stemmers die zich toch vragen gaan stellen bij elke moslim die naar de moskee loopt. Internationaal zijn het sites als Gatesofvienna, waar de ridicule geschriften van Bat ‘Ye or worden verspreid, het is de English Defence League, het zijn lieden die minimaal aanschuren tegen het Vlaams Belang, Front National of de Deense Volkspartij. Zij hebben allemaal dezelfde ideeën, ze hebben overal dezelfde – op zijn zachtst gezegd – onwelvoeglijke taal over moslims, dhimmitude en linkse partijen. Deze beweging heeft, volgens de “kogel kwam van rechts-theorie”, ervoor gezorgd dat er een klimaat ontstond waarin Breivik tot zijn daad kwam.
Hypocrisie
Als Marcel van Dam zegt dat hij iemand een minderwaardig mens vindt, zegt hij niet: “schiet hem maar neer”. Net zo goed als Geert Wilders niet roept dat er PvdA-ers kapotgeschoten moeten worden. De “kogel kwam van links/rechts-theorie” klopt dus niet. Het rare is nu dat er dus van allerlei kanten hypocrisie volgt. Van linkse kant wordt er door sommigen nu opeens gezegd dat Wilders aan introspectie moet gaan doen. Dat hij bij zichzelf moet afvragen of zijn toon wel juist is. Dat is vreemd. Die mensen volgen dan exáct dezelfde denktrant als hun politieke tegenstanders vanaf 2002, inclusief de oproepen tot “distantiëren van”.
Andersom zie je bij diegenen die mensen dat er geen verband is tussen de uitspraken van Wilders en de massamoord in Oslo en Utoya nauwelijks zelfreflectie over hun aanhoudende theorieën over het door links geschapen klimaat. Je ziet niemand die zegt: “sorry, rondom Fortuyn zagen we het fout”. Dat is zeker net zo krom. En hypocriet. Want of je gelooft in beide theorieën, of in geen van twee. Van linkse kant lijkt er bij sommigen een soort van triomfalisme te zijn: Na jarenlang zich te hebben moeten verdedigen tegen de aantijgingen van rechts, kunnen ze nu eindelijk zelfs eens terugslaan. Kunnen ze eindelijk eens laten zien dat de nare praat van Wilders en zijn ideologen ook ergens toe kan leiden. Bij de andere kant lijkt er vooral gedoken te worden. Zodat ze zelf niet in hoeven te zien dat hun retoriek wellicht ook nogal eens over de top gaat. Het afschilderen van Breivik als een eenzame gek (soms zelfs met de toevoeging “maar zijn ideeën klopten best wel”) is echter te makkelijk, juist voor PVV-aanhangers.
Helaas: weer is geen waarheid
De waarheid ligt natuurlijk ergens in het midden. Als iedereen over Pim Fortuyn had geroepen: “gouwe vent!”, was de kans kleiner geweest dat hij was vermoord. Dat betekent niet dat “de kogel kwam van links/rechts-theorie” waar is, maar sluit niet uit dat woorden er wel degelijk toe doen. Zoals Teun van de Keuken opmerkte: “dat is de corebusiness van de politiek”. Dat is maar goed ook. Dat heet debat. Op internet, in de maatschappij, in de politiek overal wordt er over politieke zaken gediscussieerd. En dat moet soms op harde toon. Dingen aan de kaak stellen, laat staan gelijk krijgen, (al dan niet via zetelaantallen) lukt immers niet door altijd een genuanceerd discours te houden. Soms is dat zelfs heel goed. Iedereen die ooit een relatie heeft gehad weet maar al te goed dat een goede schreeuwpartij helemaal niet verkeerd hoeft te zijn.
Woorden maken geen massamoordenaars, maar doen er wel toe. Zo ingewikkeld is het soms. Voor de meeste moorden, op de echt psychotische na, vindt de dader een voor zichzelf goede verklaring. Dat kan een politieke ideologie zijn, een godsdienst, een opiniestuk op thepostonline.nl of een uitspraak over bont. Dat betekent dus dat je je altijd moet afvragen hoe anderen je woorden kunnen interpreteren, ook al ligt dat buiten jouw directe invloedssfeer. Dat betekent niet dat je je laat muilkorven, want daar heeft helemaal niemand iets aan. Bovendien kún je het effect van jouw woorden op anderen niet altijd weten. Als iets meer mensen echter een goede afweging zouden maken en bovendien wat minder hypocriet zouden zijn in hun duiding, zou dat de goede les zijn om uit de gebeurtenissen in Noorwegen te trekken. Dat en het feit dat nabestaanden in Noorwegen helemaal geen zak hebben aan het vingerwijzen in Nederland.
Huub Bellemakers weet het antwoord ook niet precies in deze ingewikkelde kwestie, maar haat hypocrisie, zeker als dat over de rug van slachtoffers gaat
Afbeelding: By Quadrell (Quadrell made this) [Public domain], ‘via Wikimedia Commons’
