Na maanden gezeur over noodfondsen en eurobonds, over Ieren en Grieken pakken de grote landen eindelijk eens door. Weg met dat geneuzel met al die lidstaten, waarvan sommige niet eens met de Euro meedoen. Nee, vanaf nu gaan Frankrijk en Duitsland het gewoon zelf doen. De Europese grootmachten nemen ouderwets het voortouw in een verregaande Europese hervorming die moet resulteren in een Europees economisch bestuur. Dat is in essentie een heel erg goed plan, want er is geen andere weg.
De reacties waren niet mild. Geenstijl pakte meteen uit alsof we alle soevereiniteit weggaven, de Socialistische Partij staat ook op z’n achterste benen en als de PVV wakker wordt weten we ook wat ze zullen zeggen. Het is volkomen logisch dat partijen in Den Haag opeens bang worden, want nu wordt duidelijk dat Den Haag al tijden niet zoveel te vertellen heeft. Joris Luijendijk schreef het al in zijn boekje Je hebt het niet van mij maar…: de ware macht ligt in Brussel, waar alle lobbyisten de serieuze zaken doen. De afgelopen maanden is dat alleen maar duidelijker geworden, met de steun aan de Grieken. Dat we in Nederland, met pers, politici en bevolking, al jaren doen alsof dat niet zo is, is ons eigen probleem. De stap van Merkel en Sarkozy is niet meer dan logisch. Dat Europese economische bestuur had immers al ingevoerd moeten worden toen de Euro kwam.
Staatsvorming door leiderschap
Een staat kan op verschillende manieren gevormd worden, maar in de geschiedenis is er een vorm die het meeste voorkomt: leiders die voorop lopen gaan, de bevolking die volgt. In 1581, bij de Acte van Verlatinghe, was Nederland niet één land. Het was een verzameling zelfstandige landjes. Ons land heeft pas in de loop der eeuwen vorm gekregen. Hetzelfde geldt voor Frankrijk, waar ze al wat langer bezig waren, of voor een land als de Verenigde Staten. Dat is niet in één keer een eenheid. De Duitse, laat staan de Franse bevolking, was ook niet per se voor de EGKS. Toch durfden de leiders het toen aan. En wat bleek: Iedereen werd er beter van.
Natuurlijk moeten de Europese leiders het wel anders doen dan in het verleden. Op de eerste plaats is de vorm die Merkel en Sarkozy voorstellen niet goed. Vanaf het begin af aan moet zo’n Europees economisch bestuur onder democratische controle staan. In het huidige voorstel zouden de regeringsleiders de “regering” vormen. Dat kan nog wel, maar het moet democratisch worden gecontroleerd. Het Europees Parlement is daar nu niet geschikt voor, wegens niet-deelnemers aan de Euro, dus daar moet een truc voor verzonnen worden. Dat kan natuurlijk best, met bijvoorbeeld een stemverdeling en een personele overlap met Europese parlementariërs. Daar moet in ieder geval nog over nagedacht worden.
Voor de troepen uitlopen
Nog belangrijker dan democratische controle is dat Europese politici voluit Europa gaan steunen. In Nederland durven zelfs de partijen die voor Europa zijn dit niet hardop te doen. Alle verstandige politieke partijen zouden uit het hart Europa moeten schreeuwen en niet, zoals te doen gebruikelijk, de nare dingen op Europa afschuiven en de leuke dingen zelf claimen. Nee, iedereen moet voluit gaan voor de Europese samenwerking. Keer op keer vertellen waarom het goed is. Vertel de nadelen er maar bij, dat kan de burger best hebben. Daarmee wordt je niet in een keer populair. Daarmee verlies je wellicht in peilingen. Je moet toegeven dat je minder belangrijk bent dan dat je misschien zou willen zijn. So be it, daar ben je leider voor. Vertel ook waar Nederland nog wél over gaat, wees eerlijk tegenover je eigen mensen.
Leiderschap betekent soms ook dat je macht inlevert. Leiderschap betekent soms ook dat je inpopulair moet zijn. En niet te bang zijn, gooi het maar in een referendum. Voer campagne vóór Europa. Niet door te roepen dat “de lichten anders doven”, maar door te vertellen dat juist de Nederlandse bevolking het beste af is met Europa. Met een groots en meeslepend verhaal kun je mensen meekrijgen, ook voor Europa. Nu is de kans voor Nederlandse politici om leiderschap te tonen. Ook al wil je het niet, het zal wel moeten. Want alleen dan kun je nog een rol van betekenis spelen in de toekomstige Verenigde Staten van Europa.
Huub Bellemakers is een trotse Eurofiel en vindt Nederlandse soevereiniteit overrated
