Een paar dagen geleden was het nog op het nieuws, iemand die een mevrouw ging bezoeken naar aanleiding van een uitkering. Gingen ze met z’n tweeën daar op bezoek. Die mevrouw gaf onvoldoende antwoord op de vragen en toen zeiden ze: ‘ja mevrouw als u zo doet, onze vragen negeert, dan moeten we helaas nu al zeggen dat u geen uitkering krijgt’. Nou, de ene is half verrot geslagen en de ander heeft nog net de politie kunnen bellen, maar de vanzelfsprekendheid waarop sommige mensen denken dat ze recht hebben op uitkeringen, ook heel dichtbij, ik wil niet zeggen directe familie, maar op verjaardagen enzo tref je wel eens mensen waarvan je denkt: ‘waarom denk jij nou dat je hier recht op hebt?’ (interview 5)
Uitkeringenfabriek
Hoe kan het toch dat burgers die zelf een uitkering hebben, of een grote kans hebben hier ooit gebruik van te moeten maken, zo ageren tegen het stelsel van sociale zekerheid? Waarom voelen deze burgers zich niet het meest thuis bij linkse partijen als de PvdA, maar zoeken ze hun heil bij de PVV waarvan minder duidelijk is of de partij onverkort voor een goede sociale zekerheid is? De PVV wil wel strijden voor de zorg en de AOW, maar verder bezuinigt de partij met de coalitie mee op allerlei sociale voorzieningen en stemt toch in met een hogere AOW-leeftijd.
De reden ligt voor de hand: de mensen die PVV stemmen hebben vooral oog gekregen voor de negatieve kanten van het sociale zekerheidstelsel. Zij kennen allemaal wel mensen die ten onrechte een uitkering krijgen en daar bij een verjaardag over opscheppen. Of ze hebben op televisie een reportage over uitkeringsfraude gezien. Fraude met uitkeringen is nieuwswaardiger dan alle mensen die terecht een uitkering krijgen, en dus is de kans dat burgers via de media over fraude horen groter dan dat zij de positieve kanten van de sociale zekerheid te weten komen.
Anderen treffen
Maar is dit wel voldoende verklaring? Iedereen kent ongetwijfeld ook mensen die wel terecht een uitkering kregen, na een tijdje WW weer aan het werk gingen of mensen die echt niet in staat zijn te werken. Soms zijn het de PVV-stemmers zelf. Het probleem is: al deze mensen denken dat fraude een veelvoorkomend fenomeen is, waaraan zij of hun vrienden zich als een van de weinigen niet schuldig maken. Met andere woorden: ingrepen in de sociale zekerheid zullen vele anderen terecht treffen, en henzelf niet of in ieder geval veel minder.
De huidige sociale zekerheid kan het nooit goed doen. Er is per definitie minder aandacht voor de mensen die sociale zekerheid nodig hebben, want dit is een stabiel gegeven en dus is het saai en niet nieuwswaardig. Fraude is dat wel en zal dus altijd meer in de belangstelling staan. Met het idee dat alleen anderen door hardere regels worden getroffen, kan iedereen wachten op het moment dat ook de PVV-stemmer ontevreden is dat hijzelf is getroffen door allerlei maatregelen. Zo reproduceert onvrede zich telkens weer.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Dit is de vierde blog uit een serie over de achterban van de PVV. Als inspiratiebron voor deze blogs maakt hij gebruik van interviews die afgelopen najaar zijn afgenomen door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
