Afgelopen donderdag publiceerde het Bureau of Labor Statistics de Amerikaanse werkgelegenheidscijfers van augustus. De president, die persoonlijk verantwoordelijk wordt gehouden voor de staat van de economie, creëerde vorige maand geen nieuwe banen en zag de werkeloosheid stagneren op 9,1 procent. Bovendien groeide de werkeloosheid juist onder de Afro-Amerikaanse bevolking. De situatie wordt daarmee, zeker electoraal, steeds penibeler en dus moet de president met een antwoord komen. Op donderdag zal hij in een ”joint session of Congress” zijn visie toelichten op hoe de Amerikaanse economie weer de weg naar boven kan vinden en dat antwoord zal moeten overtuigen om de groeiende onvrede het hoofd te bieden.
Symboliek
De symboliek kon haast niet sterker. Afgelopen zaterdag was het Labor Day, een nationale feestdag in Amerika, en weinig anders hield de Amerikaanse gemoederen de afgelopen dagen bezig dan ‘labor’. Een verzoek van de president om de beide kamers van het Amerikaanse Congres, het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, toe te spreken is normaliter niet meer dan een formaliteit, maar in het huidige gepolariseerde klimaat is alles onderwerp van politieke strijd. De president wilde het Congres eigenlijk op woensdag, de eerste dag na het reces, toespreken maar dat werd geweigerd door de Republikeinen die op dat moment een verkiezingsdebat hadden gepland. Obama kwam als verliezer uit het wedstrijdje touwtrekken met de Republican Leadership in het Congres en moet zijn speech en dag later houden.
Donderdag moet het dan gebeuren. De ogen van heel Amerika zijn op de president gericht die redding moet brengen nu het economisch herstel tot stilstand lijkt te zijn gekomen. Dit voorjaar waren veel Amerikanen er nog van overtuigd dat het ergste achter ze lag en dat betere tijden in het verschiet lagen, maar inmiddels lijkt het sentiment dat de double-dip recession alsnog haar intrede zal doen algemeen geaccepteerd. Vooral de werkeloosheid hangt als een Zwaard van Damocles boven het hoofd van de president. Hij zal in zijn speech het Amerikaanse volk moeten overtuigen dat de huidige tegenvallende resultaten niet zo slecht zijn als ze lijken, het herstel laat gewoon iets langer op zich wachten, dat het tragere herstel niet zijn schuld is, het is de Republikeinse meerderheid in het Congres die elke vooruitgang tegenhoudt, en dat hij werkelijk een visie en concrete plannen heeft die zowel impact zullen hebben als op voldoende bipartisan support moeten kunnen rekenen om ook in beleid omgezet te worden.
Staatsschuld
Geen makkelijke opgave voor iemand die al geruime tijd niet meer echt lijkt te kunnen inspireren. Bovendien speelt in Washington ook de staatsschuld nog steeds een belangrijke rol en wordt eind deze week van de president verwacht dat hij met een plan voor defecit reduction komt. Waar hij dus donderdag eigenlijk wil uitleggen dat hij miljarden dollars in de economie gaat pompen om honderdduizenden werkelozen weer aan een baan te helpen, zal de president vrijdag moeten uitleggen hoe hij miljarden dollars gaat bezuinigen. Het concrete risico is dat hij in die twee dagen alleen maar vijanden maakt. Conservatives verwijten hem dan dat hij niet voldoende bezuinigt, Liberals verwijten hem dan dat hij teveel bezuinigt en zijn principes verloochent en het gematigde midden, dat weinig heeft met de staatsschuld en vooral weer aan het werk wil, vertrouwt er dan niet op dat hij de economie weer tijdig aan de praat krijgt. Bovendien groeit onder Afro-Amerikanen de vraag of “hun” president wel genoeg aandacht heeft voor “hun” problemen.
De klok staat inmiddels bijna op vijf voor twaalf voor de zittende president. Sinds de liquidatie van Osama bin Laden heeft de president weinig goed kunnen doen en neemt de onvrede steeds luider toe. Hij blijft benadrukken dat het wel goed komt, dat de economie de weg omhoog echt weer heeft gevonden en dat Amerika niet moet wanhopen, maar steeds minder mensen lijken hem te geloven. Bovendien lijken zijn pogingen om het politieke midden naar zich toe te trekken hem meer kiezers op links en in de Democratic base te kosten, dan het in het midden oplevert. Zijn kansen zijn zeker nog niet verkeken en voorlopig lijken de Republikeinen hun energie vooral te besteden aan hun interne strijd, maar het wordt tijd dat Obama weer gaat overtuigen. D-day komt steeds dichterbij voor Obama en het plan van aanval laat voorlopig te wensen over.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
