“Of ik wel eens spijt heb gehad van een stem”, vroeg iemand me voor de zomer. Natuurlijk wel. Diepe spijt zelfs. Voor de zomer werd het kraakpand Schijnheilig aan de Passeerdersgracht in Amsterdam ontruimd. Schijnheilig was niet alleen een krakersbolwerk, ze deden ook iets met kunst en creativiteit. Voor PvdA, Groenlinks en de SP in Amsterdam Centrum aanleiding om in een laatste reddingspoging nogmaals met een motie aan Burgemeester Van der Laan te vragen om het pand voorlopig nog even niet te ontruimen. De argumenten klonken allemaal redelijk. De mensen van Schijnheilig, dat waren vrolijke bloemenkrakers. D66 – en ik dus ook – steunde het voorstel.
Maar toen de burgemeester op 5 juli toch tot ontruiming overging, bleken de creatieve, kunstzinnige lieverdjes ineens zo gezellig niet meer. In de nacht voor de ontruiming werd er luidruchtig gefeest. “Ik werd er bang van”, zei een buurvrouw. Vuurwerk, keiharde muziek en ’s ochtends werd de troep op straat gekieperd. Een blokkade werd opgeworpen en de ME moest er aan te pas komen. Die werden vanzelfsprekend geëngageerd bestookt met flessen en verfbommen. Op bordjes hadden de wereldverbeteraars liefdevolle teksten als “Van der Laan gaat eraan” geschreven. Ik keek naar de beelden en had spijt. Deze mensen verdienen onze sympathie niet.
Gratis met de bus
Afgelopen weekend was het weer raak. De kraakbeweging kwam demonstreren in Amsterdam. Vreedzaam demonstreren mag in Nederland, maar – je verwacht het niet – deze betoging liep helaas een beetje uit de hand. Ongeveer 150 demonstranten wilden graag doorlopen naar het Spui, en dat was niet de afspraak. Een deel van de betogers werd door de ME hardhandig verwijderd, een andere groep ging op kosten van de belastingbetaler gratis met de bus naar het Waterlooplein, waar de demonstratie wel mocht. “Amsterdam politiestaat!”, riepen de krakers. Zelf hadden ze, behalve van het negeren van afspraken over spandoeken, bivakmutsen en de locatie, natuurlijk niets misdaan. De chaos van vorig jaar bleef gelukkig uit. Toen werd de halve Spuistraat gesloopt, stichtten de demonstranten brand en trokken de krakers rellend door de binnenstad. Ach, die onbegrepen idealisten toch.
Mensen die een demonstratie misbruiken om de open samenleving geweld aan te doen hebben een ernstig gebrek aan respect voor rechtvaardige democratische besluiten, politiemensen en het bezit van anderen. Bij krakers die teksten als “jullie wetten, niet de onze” scanderen, maar over de gebouwen die ze bezetten gek genoeg nooit vinden dat het ‘jullie panden, niet de onze’ zijn zit bovendien werkelijk een steekje los.
Narcisme afzweren
Het invoeren van supersnelrecht of andere speeltjes van de law & order-apologeten zal dat probleem vermoedelijk niet oplossen, maar het schrijnend gebrek aan respect voor de democratische rechtstaat mag zeker niet onbeantwoord blijven. Democratie is een state of mind, en wie de geestelijke voedingsbodem daarvoor verwaarloost, tast op termijn de veerkracht van de democratie zelf aan. In Not for Profit, een pamflet voor de geesteswetenschappen en kunsten in het onderwijs, schrijft Martha Nussbaum dat democratie begint bij het afzweren van narcisme en het ontwikkelen van respect voor de ander. Democratie als praktische oefening in bescheidenheid en zelfkritiek. Het is zorgelijk dat het daar niet alleen bij krakers, maar in heel Nederland de laatste jaren nogal aan lijkt te ontbreken. Of voor de Amsterdamse krakers ook geldt dat niet goed hebben opgelet toen zij op school zaten weet ik niet; in de jaren ’80 en ver daarvoor waren ze er immers ook al. Wat ik wel weet is dat het geen kwaad kan als het pamflet van Nussbaum ook in het Nederlandse onderwijs veel aandacht krijgt. Als het politieke hooliganisme er ook maar een klein beetje mee wordt beteugeld dan is dat in ieder geval winst.
CC foto: Jos van Zetten
