Vandaag de eerste aflevering uit een nieuwe reeks interviews, exclusief voor DeJaap. Marloes Lemsom en Lot Feijen bezoeken met een prominente Nederlander het rijke Nederlandse culturele aanbod om aan de hand daarvan het betere diepte-interview te hebben. En nu we het toch over de monarchie hebben, komt die eerste aflevering goed uit: Marloes Lemsom ging namelijk met André Elissen, Tweede Kamerlid voor de PVV, naar een tentoonstelling over het Nederlandse koningshuis. En dat levert een uitermate interessant beeld op van de PVV’er in kwestie. Quote: “Ik heb liever een Koningin die ons verbindt, dan alleen een president. Dan heb je elke keer een andere koekenbakker die de troonrede voorleest.”
Liever Koning dan Koekebakker
Haags Historisch Museum
Tentoonstelling: Kijk, daar gaat de koning!
Nog te zien tot en met 23 oktober.
Bezoeker: André Elissen, woordvoerder Koningshuis Tweede Kamerfractie PVV.
“Kijk, dat vind ik dus drie keer niks.” André Elissen, Tweede Kamerlid voor de PVV, wijst naar een breed grijnzende, gefiguurzaagde Beatrix. “Dat vind ik een belediging van de Majesteit, dat ziet er toch niet uit?”
Elissen houdt meer van traditionele kunst. “Ik heb het gevoel dat men denigrerend doet over kunst van vroeger. Het moet allemaal abstract en modern zijn. Ik vind het juist fijn als ik nog enigszins kan zien waar het over gaat.”
Elissen blijft even staan bij schilderijen die een verhaal vertegenwoordigen waarop details uitgewerkt zijn. Gefascineerd is hij door de afstand die absoluut monarchen hadden tot het volk. “Zie je hoe autoritair Willem II hier is afgebeeld? Nu staat het koningshuis veel dichter bij het volk.”
Grondwetswijziging
Het is wel duidelijk dat Elissen voor de monarchie is zoals die nu bestaat. “Mensen denken dat de PVV tegen het koningshuis is. Maar we willen de monarchie juist behouden. Het is tijd dat de Grondwet aangepast wordt aan deze tijd.”
De aanpassing aan de Grondwet is gericht op de taak van de Koning of Koningin. Elissen pleit ervoor dat de Koningin uit de regering wordt gezet. Ook is het volgens hem beter als ze geen voorzitter van de Raad van State meer is, en geen wetten meer ondertekent. “De Koningin moet als onafhankelijk staatshoofd boven de partijen staan. Zolang zij nog deel uitmaakt van de regering, heeft ze formeel gezien politieke macht, terwijl ze niet democratisch gekozen is.”
De Koningin is de afgelopen dertig jaar maar acht keer bij een vergadering van de Raad van State geweest, en daar heeft ze de vergadering alleen ceremonieel geopend. Een grondwetswijziging lijkt daarom wat overdreven. “Dat zeggen mijn tegenstanders ook. Rutte zegt bijvoorbeeld dat er niets veranderd hoeft te worden in de Grondwet, omdat er in de praktijk nauwelijks discussie bestaat over de vermeende invloed van de Koningin. Stel nou dat hij gelijk heeft, dan wordt het tijd dat we de gang van zaken gaan vastleggen in de Grondwet. Nu staat er nog in artikel 42 dat de Koningin lid is van de regering, maar als zaken duidelijk zijn, geeft dat geen aanleiding tot discussie.”
Troonrede
In het voorstel van Elissen blijft Prinsjesdag bestaan zoals we het nu kennen. Zou het in het licht van eventuele politieke beïnvloeding niet veel logischer zijn als Rutte de troonrede voor zou lezen? “Nee, kom nou. Juist niet. Het staatshoofd staat boven politieke partijen, die kan het neutraal doen.”
Dat de troonrede niet ongekleurd is – want geschreven door alleen regeringspartijen – lijkt Elissen niet van zijn stuk te brengen. “Laten we het koningshuis blijven inzetten zoals we dat nu doen.”
Dat geldt ook voor het wekelijkse gesprek met een kopje thee tussen de Minister President en de Koningin. “Daar is niets mis mee. Het is vanzelfsprekend dat er gesproken moet worden over staatsaangelegenheden. Zolang de koningin zich in haar uitlatingen realiseert dat ze onafhankelijk en neutraal is, is er niets aan de hand.”
Toch zou de Koningin de premier best om een gunst kunnen vragen, in ruil voor een koekje bij de thee… “Dat weten we niet, dat is een ander probleem: het geheim van Noordeinde.”
Of dat dan geen schijn van invloed is? Terugkrabbelend: “Ja, van ons hoeft dat kopje thee ook niet zo nodig. Staatsaangelegenheden kunnen ook op een andere manier worden geregeld.”
Paradepaardje
In het plan van Elissen lijken de Oranjes de paradepaardjes van de Nederlandse bevolking te worden. Ze mogen naar het buitenland om ons te vertegenwoordigen, maar hebben geen verantwoordelijkheden meer. Toch is Elissen het daar duidelijk niet mee eens: “Dat is niet waar. Staatshoofd is juist de belangrijkste functie van het land. Mensen stellen het op prijs als de Oranjes zichtbaar aanwezig zijn in het buitenland. Het is een vorstelijke baan.”
Aangekomen in de tweede zaal van de expositie loopt Elissen recht op zijn doel af: een schilderij van paleis Noordeinde. “Dit is de verloving van Juliana en Bernhard. Het ziet zwart van de mensen. Dat zegt wel iets over de populariteit van ons koningshuis. Dat is nu nog steeds zo, met Prinsjesdag staat heel Den Haag vol met mensen, en iedereen dost zich uit op Koninginnedag.”
President als symbool
Toch lijkt het alsof we de Koningin in steeds mindere mate nodig hebben. Tijdens de wereldkampioenschappen voetbal creëren we ook zonder het koninklijk huis een Oranjegevoel. Wederom schiet Elissen in de verdediging. “We hebben het koningshuis wel degelijk nodig. Het verbindt ons met de historie van dit land. Met het WK zijn we voor Nederland, en de Koningin symboliseert dat. We zouden er niets mee opschieten als we geen monarchie meer hebben en de Minister President de enige zou zijn die het land symboliseert. Ik heb liever een Koningin die ons verbindt, dan alleen een president. Dan heb je elke keer een andere koekenbakker die de troonrede voorleest. Zo’n president zegt toch heel weinig, die komt, en die gaat! De Koningin is een constante factor.”
In de laatste zaal begint Elissen de expositie pas echt leuk te vinden. Daar wordt een interactieve weergave gegeven van Prinsjesdag. Het is alsof je met de stoet meeloopt. “Prachtig hè. Het is zo jammer dat ik de afgelopen twee jaar in de Ridderzaal zat tijdens Prinsjesdag. Ik ben altijd weer jaloers op mijn vrouw, die kan genieten van de prachtige kostuums, paarden en van de Gouden Koets.”
Elissen houdt wel van de pracht en praal van het Koningshuis, vooral nu hij zelf mag bepalen in welke vorm de Koningin gefiguurzaagd wordt in de grondwet, en er niet buiten de lijntjes van de politieke beïnvloeding wordt gekleurd.
