Niet heel verrassend, het voorpagina artikel gisteren in Metro: Scholen blijken de zogenaamde leerlingen dossiers voor hun eigen Big Brother doeleinden te misbruiken. Staat het gedrag van ouders een school niet aan? Dan komt gewoon in het leerlingen dossier te staan dat uw zoon of dochter een moeilijk geval is. Uiteraard kunt u de inhoud van het dossier dan zelf niet inzien of aanpassen, dus dan komt u in de leuke situatie dat u kind ineens nergens meer terecht kan. Nee, die andere scholen zijn daar gek: die gaan toch zeker niet naast twee hoogbegaafde indigokinderen en 4 ADHD-ers nóg een moeilijk geval aannemen? Geef ze eens ongelijk! Je verwacht zoiets ook helemaal niet, dat een gesloten dossier met stiekeme informatie door gefrustreerde ambtenaren misbruikt wordt. Het mooiste van alles: uw overheid snapt zelf ook wel dat het zo werkt en dat deze situatie misschien best wel eens onwenselijk kan zijn. Werkgroepje dan maar?
Totale institutie
De manier waarop scholen met het leerlingen dossier omgaan lijkt aan te sluiten bij de kenmerken van een totale institutie. Goed, een doorsnee school is strikt genomen geen totale institutie -leerlingen en leerkrachten wonen er doorgaans niet- maar de strikte afzondering van het bureaucratische proces vertoont op deze manier wel de trekjes van het proces binnen een zo’n institutie. De school oefent met het dossier een bepaalde controle uit, waar je verder als leerling geen invloed op hebt. Op deze manier is het hele onderwijssysteem eigenlijk als een geheel te zien, wanneer je eenmaal als slecht te boek staat, kom je er niet meer vanaf. En er is niets wat je daar aan kunt doen!
Natuurlijk is het in veel gevallen niet zo’n drama als hierboven geschetst, en een leerlingen dossier heeft ook een bepaalde waarde. Op basis van het artikel in Metro kun je echter wel concluderen dat er scholen zijn die flink misbruik maken van dit dossier. Sterker nog: er zijn individuele leerkrachten en rectors die door het karakter van het dossier sterk de persoonlijke invloed kunnen doen gelden. Dan ga je dus de boot in wanneer je als leerling of ouder een conflict hebt met zo iemand.
Correctierechten
Komt bovenstaande problematiek u bekend voor, dan kan dat kloppen. Nog gisteren zagen we dat het kabinet zich druk maakt om de situatie in de informatievoorziening bij de verschillende overheidsinstituten. De conclusie is dat de burger snel meer handvatten moet krijgen om de ‘iSamenleving’ de baas te kunnen. Daarbij gaat het dan vooral om inzage- en correctierechten. Bij de semi-overheid zien we dat er dus gelijksoortige problemen spelen: er wordt informatie gebruikt, maar degene óver wie het gaat moet hemel en aarde bewegen daar enige inzage in te krijgen.
Wanneer instituties de mogelijkheden hebben om binnenskamers dossiers op te stellen -en deze ook binnenskamers te houden- is het blijkbaar nogal moeilijk daar goed mee om te gaan. Een foutje is zo gemaakt, maar dergelijke dossiers worden ook opzettelijk misbruikt om soms heel persoonlijke bezwaren kenbaar te maken. Zo krijgen burgers te maken met een schaduw-identiteit, waar zij verder geen enkele invloed op uit kunnen oefenen. Het is zaak dat de voorgestelde handvatten ook snel voor instituties zoals scholen gaan gelden. Dit is geen oproep de positie van de leerling ten opzichte van de leerkracht zonder meer te versterken, wel om de dossiers te gebruiken waar ze voor bedoeld zijn en de vorming van zo’n schaduw-dossier te voorkomen. Eén portie inzage en correctierecht, alstublieft!
