Gisteren maakte voegde het veelbesproken Tweede Kamerlid Dion Graus een nieuw hoofdstuk toe aan zijn interessante parlementaire loopbaan. De dierenrechtenstrijder verliet namelijk de Parlementaire Enquête Commisie Financieel Stelsel. Met dat vertrek is er een flinke knauw gekomen in het het vertrouwen in de parlementaire enquêtecommissie en daarmee in het vertrouwen in onze parlementaire democratie.
Dualisme?
Nederland heeft al geen hele sterke parlementaire traditie. Nederland wordt traditiegetrouw geregeerd door een regering die zich nauwelijks hoeft te verantwoorden. Ja, ze moeten de Tweede Kamer inlichten en netjes het debat ingaan. Maar Nederlandse regeringen vallen meestal op crises bínnen de regering. De coalitiepartijen in de Tweede Kamer gedragen zich namelijk meestal als makke schappen, die overal ja en amen op zeggen. Zodra er een kabinet is, is het coalitie versus oppositie, niet parlement versus regering, wat het eigenlijk zou moeten zijn. Zelfs in de huidige constructie zie je jammer genoeg dat het kabinet in alles leunt op die meerderheidscoalitie.
Het fraaie van een parlementaire enquête is juist dat dan de Tweede Kamer als geheel optreedt. De hele Kamer is vertegenwoordigd in zo’n commissie. De leden van zo’n commissie werken goed samen, hebben natuurlijk wel meningsverschillen, maar gaan eendrachtig de vragen proberen te beantwoorden. Het gaat niet over politiek, maar over de waarheid. De regering is als lijdend voorwerp wel in beeld, niet als machtsfactor. De parlementaire enquête is niet voor niets zo’n zwaar en belangrijk recht van de Kamer. Met z’n allen tegen de regering (of een andere macht).
Zwarte dag voor de democratie
De schuldvraag bij het opstappen van Dion Graus is niet interessant. Of hij nu echt werd gehinderd in zijn vragen stellen of dat het slechts een politieke move was van de PVV. Laten we het laatste hopen. In beide gevallen is het blazoen van de commissie bezoedeld. Juist een parlementaire enquêtecommissie , waar de waarheidsvinding bovenaan staat, moet onbesproken zijn. Juist omdat het zo’n zwaar geschut is, moet je het niet gebruiken voor politieke spelletjes, maar eendrachtig als Tweede Kamer samenwerken.
Het gevolg is namelijk dat je nu geen meer vertrouwen in de commissie hoeft te hebben en daarmee niet in de hele parlementaire democratie. Zeker als er, zoals in Nederland, bij bepaalde delen van de Nederlandse bevolking al heel weinig vertrouwen is in werking van de parlementaire democratie, is dit een nieuwe stap in het totaal verliezen van vertrouwen. “Als iemand al niet meer de vragen mag stellen die hij wil, dan spelen ze dus allemáál onder een hoedje” zullen mensen denken.
Daardoor is deze situatie met Dion Graus zo onwenselijk. Het controleren van de regering door de gehele kamer is nu onmogelijk geworden, wat brandstof geeft aan een aanhoudende twijfel over de democratie. Het bastion van dualisme dat Parlementaire Enquête heet is afgebroken en 8 november was dan ook een zwarte dag voor de democratie.
Verder is Huub Bellemakers onverminderd positief over de parlementaire democratie. Dat meer dualisme gaat er ooit komen.
