Onlangs pleitte PVV-Kamerlid Dion Graus voor een perspolitie. Hij stond al aan de wieg van de dierenpolitie, maar nu was het volgens Graus ook tijd voor een politie die de hufterigheid en schofterigheid van journalisten aan gaat pakken. Het bleek een grapje. Een week eerder was Graus uit de parlementaire enquêtecommissie Financieel Stelsel gestapt. Naar eigen zeggen omdat hij geen kritische vragen mocht stellen over bonussen. Al snel suggereerde de NOS dat Graus om heel andere redenen was weggelopen: hij zou zich slecht hebben voorbereid.
Maar daar klopte niet zoveel van. In het filmpje van de NOS was te zien hoe Graus aan oud ABN-topman Schmittmann vroeg of het verstandig was geweest om enkel ABN AMRO te nationaliseren. Het leek een domme vraag. ABN-AMRO was toch genationaliseerd? vroeg Schmittmann. Volgens Naema Tahir blijkt dat journalisten dit voorval klakkeloos overschrijven zonder het hele verhoor te bekijken. Bloggers doen dat ook. Graus vroeg of niet beter alleen ABN-AMRO genationaliseerd had moeten worden, zonder de Nederlandse delen van Fortis (op 12.40). Een zinnige vraag.
Reputatieschade
In Buitenhof stelde Naema Tahir voor de media aansprakelijk te stellen voor de reputatieschade die iemand als Graus in dit geval loopt. PVV-aanhangers vinden het wellicht een goed plan, want de media hebben het volgens hen steeds weer op de PVV gemunt. In werkelijkheid is er echter helemaal geen sprake van reputatieschade, maar juist van een verbeterd PVV-profiel. Hoger opgeleide journalisten, krantenlezers en partijleden kunnen zich dit niet voorstellen, want de NOS heeft nu toch – weliswaar ten onrechte – laten zien dat Dion Graus een sukkel is? Kan de PVV daarvan profiteren?
Het antwoord is ja. Er zijn drie mogelijkheden: (1) PVV-stemmers hebben het filmpje van de ‘blunderende Graus’ gezien, (2) zij hebben daarnaast Graus’ ontkenning van deze ‘blunder’ gehoord, of (3) zij hebben ook op de een of andere manier vernomen dat er daadwerkelijk slecht is geknipt. Welk effect heeft dit alles op de PVV-aanhang? Drie keer is het resultaat hetzelfde: de PVV versterkt haar positie.
Drie mogelijke effecten
Als PVV-stemmers alleen het filmpje met Graus’ ‘blunder’ hebben gezien, is de kans dat zij Graus een sukkel vinden niet zo groot. De kans dat zij uitgebreid geïnformeerd zijn over de nationalisatie van ABN-AMRO is klein, en als zij Graus’ vraag al stom vinden, ligt hun sympathie op voorhand bij Graus en niet bij Schmittmann, die voor veel PVV-stemmers op voorhand een ‘graaier’ is, en dus onbetrouwbaar, wat hij ook zegt. Dat Schmittmann kijkt alsof Graus een stomme vraag stelt, doet er voor hen niet toe.
Als PVV-stemmers ook het verweer van Graus hebben gehoord, wordt hun sympathie voor Graus alleen maar groter, aangezien het hen versterkt in hun al bestaande interpretatie dat PVV-ers ten onrechte als idioten worden neergezet, en daarmee zij zelf ook. Als diezelfde PVV-stemmers bovendien Naema Tahir hebben gehoord, weten ze helemaal zeker dat ze voortaan blindelings op de PVV kunnen vertrouwen en niet op de ‘onafhankelijke journalistiek’. Graus heeft immers gelijk dat hij verkeerd is geciteerd.
Misschien was het gewoon onhandigheid van de NOS, maar als de intentie was Graus als dom en incapabel in beeld te brengen om de populariteit van de PVV te keren, dan bereikt de publieke omroep in dit geval het omgekeerde. Alle PVV-haters lachen nog eens om die ‘domme PVV-er’, maar tegelijk gaat de PVV-achterban overtuigder dan ooit achter de eigen partij staan.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Hij werkt momenteel aan een boek over de achterban van de PVV.
