Bij de opleiding Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam snappen ze hoe het moet. De historici van de toekomst moet je ook laten publiceren in de echte wereld en niet alleen in wetenschappelijke kringen. Daarom publiceert DeJaap de komende weken iedere dinsdag een artikel van een student van de cursus Actuele Geschiedenis.
Nostalgie, het is maar al te menselijk. Om aan de beslommeringen of sleur van het heden te ontsnappen willen we onze verlangens nog wel eens op het verleden projecteren. De mensen die erin blijven hangen kennen we allemaal. Die blijven maar doorgaan, over dat je vroeger de hele wereld kon kopen met een gulden. Ja, vroeger had alles wat het heden niet heeft. De truc is juist om er niet in te blijven hangen. Dan kunnen er mooie dingen gebeuren. Dat is in ieder geval de strekking van Woody Allens nieuwste film Midnight in Paris. Allen leert ons twee dingen Ten eerste dat nostalgie een valse emotie is. Ten tweede dat hiertegenover wel geldt dat het verleden als onuitputtelijke inspiratiebron kan dienen.
In Midnight in Paris heeft de dromerige middelmatige scriptschrijver en wannabe romancier Gil een writer’s block. Samen met zijn oppervlakkige vriendin Inez en haar reactionaire ouders is hij op vakantie in Parijs. Als groot liefhebber van de Parijse avant-garde van de jaren twintig laat Gil zich door de omgeving inspireren. In zijn fantasie stapt hij ’s nachts in een antieke Peugeot, die hem naar de jaren twintig brengt. Daar feest hij de hele nacht door met zijn schrijvende helden, zoals de woeste Ernest Hemingway en de ludieke Fitzgeralds, op de muziek van de sensuele Josephine Baker en Cole Porter. Zijn script wordt gelezen en hij krijgt tips van schrijfster en salonhoudster Gertrude Stein zelf. Deze Lost Generation bestond echt, en de zogenaamde ‘leden’ ontmoetten elkaar in Parijs. Gil ontmoet er wel meteen heel erg veel. Maar in feite was het toentertijd mogelijk om deze mensen in Parijs tegen het lijf te lopen.
Over de top-fantasie
Het verleden in de over de top-fantasie van Gil is veel aantrekkelijker dan het heden. Hierdoor verliest hij het contact met het heden. Dat komt naar voren in een verwijdering tussen hem en Inez. De reality-check komt als Gil verliefd wordt op een meisje in het verleden, die op haar beurt terugverlangt naar het verleden, namelijk het Parijs van het Belle Epoque. Door dat nieuwe inzicht ziet hij in dat hij niet in het verleden kan blijven leven. Daarop beslist hij tot een nieuw leven met een nieuwe liefde in Parijs.
Op een speelse manier laat Woody Allen ons zien wat het gevaar is van de verheerlijking van het verleden. Wie dat doet vergeet het heden te appreciëren, en doet zichzelf en anderen daarmee tekort. Gil krijgt tips van zijn historische vrienden om zijn script te verbeteren. Dit is een mooie manier van Allen om ons te laten zien dat het verleden relevant is voor het heden. Door het lezen van oude schrijvers kunnen we ons laten inspireren, ‘tips’ laten geven om zelf mooie dingen te creëren. Omarm dus het heden, en houd het verleden binnen handbereik als je verlegen zit om inspiratie.
Nico Flohr studeert geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam
