Wetenschap en televisie, het is geen makkelijke combinatie. In Nederland krijg je of pseudo-wetenschap als van Geert Mak, of die grappige biologieprofessor die necrofilie bij eenden bestudeert. Ze verzinnen vage Menno Bentveld-programma´s met leuke gadgets waar geen hond naar wil kijken of rare psychologiequizjes met Katja Schuurman en dat is het wel zo´n beetje. Nee, dan Vlaanderen. Daar hebben ze de ultieme mix gevonden tussen televisie en wetenschap: Man over Woord.
Deze topserie gaat over taalwetenschap. Waarom spreken we Nederlands zoals we doen, hoe zit het met accenten, waar komen woorden vandaan, dat werk. Misschien is het niet heel verrassend dat juist in Vlaanderen de Nederlandse taalkunde een warm hart wordt toegedragen. In het – in ieder geval door de Vlamingen zo gevoelde – bedreigde Nederlandse taalgebied is de afgelopen jaren altijd al veel aandacht voor taal. Dat was al te zien in het antieke spel 10 voor Taal, en nog duidelijker in de schier eindeloze rij winnaars van het Nationaal Dictee.
Man over Woord is een serie die je graag kijkt, maar waar je tegelijkertijd niet als een randdebiel wordt behandeld. Dat is natuurlijk het moeilijke aan wetenschapsprogramma’s. Je wil kijkers van verschillend niveau bedienen, leken die echt niets weten en de semi-geïnteresseerde wannabe-expert. Daar slaagt dit Vlaamse programma wonderwel in. Dat ook nog eens met wel een snelle montage. En vooral: leuke onderwerpen. De ene keer over verschillende dialecten in het Vlaams, de andere keer over de verwoede pogingen in de jaren ’50 om Vlamingen ABN te laten praten. Ze behandelen de etymologie van woorden (wist u dat piekeren uit het Arabisch komt?) en gaan na waarom Nederlanders zo raar praten (sinds de introductie door babyboomers van “Gooise klanken” als ai in plaats van ij) Onze zuiderburen hebben zelfs laten reconstrueren hoe Nederland klonk in 500, 1000 en 1500. Dat alles in samenspraak met vele echte taalkundigen. Het allermooiste is dat het programma niet wordt opgehangen aan Bekende Vlamingen. Die komen af en toe wel voorbij, maar louter functioneel.
Het kan dus wel, NPO
Canvas laat met deze serie zien dat het wel kan, goede programma’s maken met actuele wetenschappelijke inzichten. Programma’s die niet gemaakt zijn voor vegeterende bejaarden, maar ook niet onnodig hip willen doen. Programma’s die leuk zijn om te kijken en waar je nog wat van leert ook. U denkt nu: “waarom hebben wij zulke programma’s niet? Ik wil dat ook!” Inderdaad.Dat willen wij ook hier, in de Noordelijke Nederlanden.
De NOS en de andere publieke omroepen kunnen zoiets niet maken. Of ze willen het niet. Want dat is moeilijk en de Nederlandse TV-kijker is in de hoofden van omroepbazen nou eenmaal een zak hooi met de hersenen van een zwakbegaafde pinguïn. Die indruk krijg je in ieder geval iedere dag als je een willekeurig actualiteitenprogramma kijkt. Of als je kijkt naar het stokoude format van Nationaal Dictee, dat helemaal niets met taal te maken heeft, maar gewoon BN-er show numero 1831. Het enige nadeel aan Man over Woord is dat ze in België geen gratis Uitzending Gemist hebben. Maar gelukkig is downloaden nog niet strafbaar in Nederland. Kijken dus.
