Wetenschappelijk onderzoek naar pornografie gaat vrijwel altijd over porno met vrouwen: man op vrouw of vrouw op vrouw. Deze beelden worden gemaakt voor mannelijk heteroseksueel kijkgenot en ze zijn het doelwit van strijders tegen vrouwenonderdrukking. Hiermee blijft een groot deel van seksueel expliciet materiaal buiten schot: homoporno, waarin alleen mannenlichamen fungeren. Antiporno-feministen hebben zich hier traditioneel niet mee beziggehouden omdat vrouwen er niet het slachtoffer van zijn. Dit maakt homoporno bijzonder interessant voor de discussie over pornoficatie van de samenleving. Termen als vernedering, objectificatie en uitbuiting associëren we immers met vrouwelijke slachtoffers, en die ontbreken in gay porn. Op heteropornosites staat veel ‘lesbische’ porno, maar zijn er eigenlijk ook heterovrouwen die genieten van het kijken naar expliciete seks tussen mannen? Guy Ramsay schreef er zijn scriptie over.
‘Ja hoor’, zal menig lezer nu denken, ‘vrouwen die graag naar homoporno kijken’. Toch komt het voor, al is moeilijk vast te stellen hoeveel. In de controversiële bestseller My Secret Garden uit 1973 staan verschillende betekenissen en fantasieën van vrouwen over homoporno. Uit empirisch onderzoek onder Nederlandse tieners weten we dat een klein deel van de meisjes aangeeft wel eens homoporno te kijken. In zijn scriptie keek Ramsey niet naar de populariteit van homoporno, maar onderzocht hij hoe heterovrouwen betekenis geven aan audiovisueel materiaal van mannen die seks hebben met mannen.
Zijn respondenten waren twintig jonge vrouwen tussen de 22 en 35, van verschillende afkomst maar woonachtig in Nederland. Alle vrouwen beschouwden zichzelf op een schaal van 1 tot 10 als heteroseksueel (hoewel één respondent naar bi neigde). Als er al ervaring met porno was, bestond deze uit heteroseksuele porno. De respondenten moesten vier filmpjes (zoals How The West Was Hung) in hun eigen omgeving bekijken. Voor het kijken moesten ze een vragenlijst invullen om aannames over en ervaring met porno vast te stellen. De aantrekkingskracht en opwinding werd direct na het kijken gemeten met een andere vragenlijst. Later werden de respondenten geïnterviewd over hun ervaring.
Anaal plezier
De respondenten hadden voorafgaand een ambivalente houding ten aanzien van porno. Na het kijken waren vooral hun verwachtingen veranderd. Ze hadden verwacht geschokt of beledigd te zijn en waren positief verrast dat dit niet zo was. Maar liefst tachtig procent (15 respondenten) gaf aan op een bepaald moment opgewonden te zijn van de bekeken porno. Ongeveer de helft vond de acteurs aantrekkelijk. Zelfs de respondent die het meest afwijzend stond, vond dat de getoonde filmpjes veel tips bevatten hoe een man te bevredigen. Het anale plezier dat zo kenmerkend is voor homoporno verbaasde een deel van de respondenten zo dat het zich daardoor af ging vragen waarom heteromannen dit meestal aan zich voorbij laten gaan.
De resultaten maken duidelijk dat er veel variatie zit in het vrouwelijk verlangen en dat dit verlangen gebalanceerd wordt. De onderzochte vrouwen waren gefocust op imperfecties. Ze wilden gespierde mannen met grote penissen zien, maar niet te gespierd en niet te groot. Een te geseksualiseerde positie vonden ze lachwekkend, maar ze zagen wel liever goede erecties dan slappe penissen.
Het algemene common sense-idee over seksueel expliciet beeldmateriaal is dat vrouwen meer verhaal en meer relationele context nodig hebben om opgewonden te raken dan mannen. Ook de vrouwen in deze studie onderschreven dat idee. De resultaten sloten hier echter niet bij aan: ook zonder verhaallijn raakten ze opgewonden. Ramsey interpreteert dit als een verschil tussen de sociaal acceptabele houding ten aanzien van porno, en de persoonlijke biologische en/of psychologische reactie erop. Daarnaast is het gebrek aan identificatie opmerkelijk. De respondenten hadden verwacht dat het noodzakelijk was zich te identificeren met een van de acteurs om te kunnen genieten. In plaats daarvan bleek de gelijkwaardigheid tussen de acteurs aantrekkelijk.
Homoporno voor een betere wereld
Uit de scriptie komt een beeld naar voren van een vrouwelijke seksualiteit die erg beïnvloed wordt door culturele en psychologische processen. De manier waarop over porno gedacht wordt, bepaalt sterk hoe vrouwen zich verhouden tot porno. Omdat de maatschappelijke discussie over porno zich zo richt op onderdrukking van de vrouw, is er geen sjabloon voorhanden voor homoporno. Wellicht verklaart dit waarom deze heterovrouwen tot hun eigen verbazing opgewonden raakten van homoporno: de vooringenomen associatie van uitbuiting ontbrak, waardoor er vrijer gekeken kon worden naar aantrekkelijke lichamen die met geoefende techniek elkaar bevredigden.
Ramsey oppert ietwat baldadig dat het wellicht nuttig is homoporno op te nemen in lesprogramma’s, vooral omdat de vrouwen na het kijken positiever stonden tegenover de homoseksuele praktijk. Dat gaat misschien wat ver, maar het is duidelijk dat homoporno een positieve bijdrage kan leveren aan de samenleving, niet alleen in de vorm van seksueel genot maar ook om de discussie over seksualiteit verder te trekken dan het geijkte vrouwen-als-slachtoffers-denken.
De scriptie, waarin ook veel beeldmateriaal van de vertoonde video’s, is online beschikbaar.
