De spanning loopt op: krijgt de lijst van Amerikaanse presidenten er in november een nieuwe naam bij óf mag president Obama nog een tweede termijn in het Witte Huis verblijven? Dat roept vragen op over de geschiedenis van de presidentsverkiezingen in Amerika. Wie waren de 42 mannen die Obama voor gingen en hoe verliepen de verkiezingscampagnes door de eeuwen heen? De komende weken zullen de presidenten één voor één de revue passeren. Deze week: John Adams.
John Adams werd geboren op 30 oktober 1735 in Braintree in Massachusetts als zoon van een boerenfamilie. Na zijn rechtenstudie aan Harvard begon de boerenzoon zijn carrière als onderwijzer en advocaat in Boston. Toen Adams 29 jaar was, stapte hij in het huwelijksbootje met de 20-jarige Abigail Smith en het echtpaar kreeg zes kinderen. Eén van hen, John Quincy, werd in navolging van zijn vader de zesde president van de Verenigde Staten.
Onafhankelijkheidsverklaring
Als jonge advocaat was Adams ervan overtuigd dat Amerika moest streven naar onafhankelijkheid van Engeland. In 1774 werd hij gekozen als afgevaardigde van Massachusetts in het Continental Congress. Als parlementslid ontpopte hij zich tot een van de meest uitgesproken en fervente voorstanders van de onafhankelijkheid. Door toedoen van Adams en Thomas Jefferson ondertekende het Amerikaanse congres op 4 juli 1776 de Onafhankelijkheidsverklaring. De strijd hield echter aan en een kleine twee jaar later, op 15 februari 1778, vertrok er een Amerikaanse missie naar Parijs onder leiding van Benjamin Franklin. Het doel van de missie was om te onderhandelen over een bondgenootschap met de Fransen. Adams voegde zich bij de delegatie en stak de Atlantische Oceaan over. In deze periode bloeide er een vriendschap op tussen Jefferson en Adams.
Gezantschap in Europa
Maar niet iedereen was op zijn hand. Adams had een nuchtere en kritische houding ten opzichte van de Franse regering, wat hem door zijn delegatiegenoten niet in dank werd afgenomen. Een jaar na aanvang van de expeditie, vertrok Adams zodoende naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden om politieke en financiële steun te zoeken voor de jonge Amerikaanse Republiek. Amsterdam was eind 18e eeuw welvarend en het financiële centrum van Europa. Adams zag de Republiek als een ‘voorbeeld voor de wereld’. Zo schreef hij in een brief naar zijn vrouw Abigail:
Het land waar ik vertoef is het eigenaardigste ter wereld. Ik betwijfel zeer of er in Europa enig ander land te vinden is dat even achtenswaardig is als Holland, naar verhouding. Hun ijver en zuinigheid zouden tot voorbeeld moeten dienen voor de wereld! Zij zijn minder eerzuchtig dan hun buren, maar ik bemerk niet dat zij meer hebzucht hebben, ik bedoel naar verovering en eer. En wetenschap en kunst worden er volgens mij meer bevorderd.”
Handelsverdrag met de Republiek
Naarmate hij langer in het land verbleef, vlakte zijn enthousiasme langzaam af. Zo was hij allerminst gecharmeerd van de inhaligheid van de patriotten in het land, die volgens hem “slecht belezen waren over de internationale betrekkingen”. Pas toen het tij leek te keren ten gunste van de opstandelingen, boekte hij resultaat. De Republiek was bereid om, na Frankrijk, als tweede staat diplomatieke banden aan te knopen met de VS. Adams werd op 19 april 1782 geaccrediteerd als gezant van de VS en op de Fluwelen Burgwal in Den Haag opende hij de eerste Amerikaanse ambassade ter wereld. In juni lukte het hem vervolgens om een lening van vijf miljoen gulden af te sluiten bij drie Amsterdamse bankiershuizen, Willink, Van Staphorst en De la Lande & Fyntje. Dit handelsverdrag ondertekende hij namens de VS op 8 oktober.
Vrede van Parijs
Bijna een jaar later, op 3 september 1783, werd de Vrede van Parijs ondertekend in Hotel d’York. Het betekende het formele einde van de onafhankelijkheidsoorlog, en Adams was hier als gezant bij aanwezig. Hij werd in 1785 overgeplaatst naar Londen en bleef Den Haag als bijpost houden. Tijdens dit gezantschap, in 1787, schreef hij zijn werk ’Defence of the constitutions of the government of the United States’. Het was van grote invloed op de totstandkoming van de Amerikaanse grondwet in hetzelfde jaar. Adams keerde in 1788 terug naar de VS, waar in 1789 de presidentsverkiezingen werden gehouden. Adams werd van 1789 tot 1797 aangesteld als vicepresident onder George Washington. Hij was zelf allerminst onder de indruk van deze positie en schreef naar zijn vrouw: “Mijn land heeft in zijn oneindige wijsheid voor mij het meest onbetekenende ambt bedacht dat ooit in de geest der mens is opgekomen”.
President Adams
Nadat Washington zich in 1797 niet meer verkiesbaar stelde, werd Adams met 71 kiesmannen verkozen tot president. Op 4 maart 1797 werd hij in Philadelphia beëdigd. Adams was de eerste president die, op 1 november 1800, het Huis van de President, het huidige Witte Huis, als ambtswoning ging gebruiken. Adams had bij de verkiezingen drie stemmen meer gekregen dan Thomas Jefferson, die, vanwege zijn tweede plaats, automatisch de functie van vicepresident kreeg toegewezen. Dat was gebruikelijk in die tijd. Ondanks hun vroegere vriendschap verliep de samenwerking stroef. Adams was als Federalist voorstander van een sterk gezag en wilde neutraal blijven in de strijd die de Europese mogendheden met elkaar voerden. Jefferson was echter van mening dat de deelstaten de meeste macht binnen de unie moesten hebben.
Strijd Adams en Jefferson
Adams trok uiteindelijk aan het kortste eind en tijdens de presidentsverkiezingen van 1800 werd er nauwelijks meer op hem gestemd. Later zou hij over het presidentschap zeggen: “Niemand die ooit het ambt van president uitoefent zal ooit een vriend dit ambt toewensen.” Adams trok zich terug op zijn boerderij in Braintree. In de laatste jaren begroeven de twee oud-presidenten Adams en Jefferson de strijdbijl en hervatten ze hun correspondentie. John Adams stierf vijftig jaar na het afkondigen van de Onafhankelijkheidsverklaring, op 4 juli 1826, in Quincy Massachusetts. Eén van zijn laatste woorden waren: “Thomas Jefferson overleeft me”. Adams wist niet dat ook Jefferson die avond was overleden in zijn huis in Monticello.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
