Gaat het mis met de PVV? Na jarenlang succes, een groeiende aanhang en een hele rij aan gewonnen verkiezingen, lijkt de PVV nu langzaam op zijn retour. De PVV verliest al enkele weken in de peilingen, en nu is zelfs de SP de grootste partij geworden. Volgens Maurice de Hond stappen kiezers van de PVV over naar de SP. Is dat waarschijnlijk?
Er is zeker een kans, want de overeenkomsten tussen de PVV en de SP zijn groot op onderwerpen als Europa, de multiculturele samenleving, de eurocrisis en sociale zekerheid. Elsevier-columnist Syp Wynia zei het al veel eerder: op de ‘linkse hobby’s’ van de SP na, kunnen de PVV en de SP wel fuseren. Niet zo gek dus dat Wilders zich momenteel tegen de SP probeert af te zetten, maar daarbij weinig overtuigende argumenten gebruikt.
PVV’ers negeren de SP
Als onderzoeker naar de PVV-achterban valt iets heel anders op: in interviews met PVV-stemmers praten deze aanhangers zo goed als nooit over de SP. Dat was zowel in interviews vorig jaar het geval, als bij PVV-stemmers die recent over hun voorkeuren werden ondervraagd. Nergens blijkt een massale overstap naar of interesse in de SP. Hoe kan Maurice de Hond dan tot vrijwel omgekeerde conclusies komen?
Misschien stappen PVV-stemmers over naar de SP en vertellen dat niet. PVV-stemmers worden bij een interview gevraagd om als PVV-stemmer over hun voorkeuren te vertellen. Ze zijn dan niet geneigd te vertellen dat ze ernstig twijfelen aan die PVV-voorkeur, aangezien ze om die reden worden geïnterviewd. Dit leidt wel tot de vraag waarom PVV-stemmers in diezelfde interviews allerlei andere twijfels over de PVV verwoorden, maar niet deze.
Kort van geheugen
Misschien laten PVV-stemmers in interviews niet merken dat ze op de SP willen stemmen omdat ze kort van geheugen zijn. Op het moment van het interview hebben ze wellicht een voorkeur voor de PVV, maar die kan snel daarna veranderen. Dit suggereert dat PVV-stemmers geen stabiele voorkeuren bezitten. Dat is echter vrijwel zeker onjuist: hun ontevredenheid over de politiek, de maatschappij en de multiculturele samenleving is niet van de laatste maanden. Overstappen lijkt daarom onlogisch, en terugkeren naar de PVV even waarschijnlijk als wegtrekken naar de SP.
Maar de meest voor de hand liggende verklaring is dat de peilingen van Maurice de Hond minder goed zijn dan ze lijken. Aan deze peilingen doen alleen burgers mee die zich voor het panel hebben aangemeld, en die zijn niet representatief voor de bevolking. Dit is de reden waarom Maurice de Hond de laatste verkiezingen de winst van de PVV onderschatte. De vraag is bovendien of burgers die tegen Maurice de Hond zeggen geen PVV te stemmen, dat ook doen in het stemhokje. Daar blijkt verschil in te zitten, al is het maar omdat de verkiezingen nog wel even op zich laten wachten.
Linkse stemmers of politici die denken dat de PVV op de definitieve terugtocht is, juichen al met al te vroeg.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Hij werkt momenteel aan een boek over de achterban van de PVV.
