De spanning loopt op: krijgt de lijst van Amerikaanse presidenten er in november een nieuwe naam bij óf mag president Obama nog een tweede termijn in het Witte Huis verblijven? Dat roept vragen op over de geschiedenis van de presidentsverkiezingen in Amerika. Wie waren de 42 mannen die Obama voor gingen en hoe verliepen de verkiezingscampagnes door de eeuwen heen? De komende weken zullen de presidenten één voor één de revue passeren. Deze week: Thomas Jefferson.
Thomas Jefferson werd geboren op 13 april 1743 op de Stockwell Plantage in Virginia. Toen hij zeventien jaar was ging hij studeren aan het William-and-Mary College, waarna hij in 1767 toetrad tot de rechtbank van Virginia. Vijf jaar later trouwde hij met Martha Wayles Skelton (1748-1782) en ze kregen zes kinderen, waarvan er vier stierven voordat ze de leeftijd van drie jaar bereikten.
Entree in de politiek
Jefferson was een lange, dunne man. Hij was een vrijwel onverstaanbaar- en humorloos spreker. De kracht van Jefferson lag zodoende niet in zijn speeches, maar in zijn manier van schrijven. In de jaren ’70 werd hij lid van de volksvertegenwoordiging. Als politicus schreef hij politieke pamfletten, zoals ‘A summary view of the rights of British America’, waardoor hij werd opgemerkt door zijn latere vriend, tevens rivaal en de tweede president van de Verenigde Staten: John Adams. Adams schoof de 33-jarige Jefferson naar voren als de juiste persoon om in 1776 de eerste versie van de Onafhankelijkheidsverklaring te schrijven.
Onafhankelijkheidsverklaring
Hij schreef een verklaring, die een bron van inspiratie werd voor tal van revolutionaire leiders in de wereld. Aan bod kwamen: volkssoevereiniteit, het recht op verzet tegen de overheid wanneer die zich niet aan de wet zou houden en het recht op individuele vrijheid. Na de ondertekening van de Onafhankelijkheidsverklaring, bracht hij, vanaf 1776 als lid van de wetgevende vergadering, en sinds 1779 als gouverneur van Virginia, een aantal wetten tot stand.
Minister van Buitenlandse Zaken
Na zijn tijd als gouverneur, en na de dood van zijn vrouw in 1782, werd hij van 1785 tot 1789 aangesteld als ambassadeur in het tumultueuze Frankrijk ten tijde van de Franse Revolutie. Dit was een groot succes voor de ambassadeur. Hij maakte een aantal reizen, zoals in 1788 naar Holland, en kwam in Frankrijk in contact met verlichte filosofen. Toen hij terug kwam uit Amerika, werd hij in 1790 aangesteld als minister van Buitenlandse Zaken onder president George Washington (1789-1797). In deze functie kwam hij in conflict met de minister van Economische Zaken, Alexander Hamilton. Hamilton was pro-Engels, Jefferson Pro-Frans. Het conflict liep hoog op, waardoor Jefferson zich in 1793 terugtrok op zijn plantage.
Vicepresident
Drie jaar later, werd Jefferson echter naar voren geschoven bij de presidentsverkiezingen. John Adams kreeg drie stemmen meer dan Jefferson, waardoor Jefferson aangesteld werd als vicepresident. De samenwerking tussen de twee oude vrienden verliep echter moeizaam. Jefferson was namelijk sterk gekant tegen de sterk gecentraliseerde macht van de regering. Hierdoor kwam hij in conflict met Adams. Tijdens deze periode ontstond de breuklijn tussen de federalisten, zoals Alexander Hamilton en John Adams, én de volgelingen van Jefferson. Dit kan ook wel gezien worden als het begin van het partijsysteem in de VS. Jefferson omschreef de Federalisten als “Een Anglicaanse monarchistische aristocratische partij… met de vastbesloten doelstelling om ons vast te leggen op de inhoud van de Britse regeringsstijl.”
President Jefferson
De strijd barstte in 1800 opnieuw los en dit keer werd Jefferson door het huis van afgevaardigden een jaar later gekozen tot derde president van de VS. Als president was hij voorstander van een kleine overheid, een op landbouw gebaseerde samenleving en een gedecentraliseerd beleid. Zijn grootste verdienste kwam tot stand in 1803 toen hij een overeenkomst sloot met Napoleon Bonaparte die om geld verlegen zat: de Louisiana Purchase. Hij kocht het gebied van Mississippi tot aan de Rockey Mountains van de kleine generaal en als sluitstuk lukte het Jefferson ook nog om New Orleans bij het gebied te voegen. Het kostte de Amerikaanse staat 15 miljoen dollar. Daarmee verdubbelde hij in één klap het grondgebied van de Unie.
Beleid
Verdere verdiensten van Jefferson waren de opheffing van de Whiskybelasting, het verkleinen van de overheid en de inperking van de staatsschuld. Doordat de landen in Europa in 1800 vrede hadden gesloten, floreerde de Amerikaanse handel tijdens zijn eerste termijn (1801-1805). Maar tijdens zijn tweede termijn (1805-1809) bemoeilijkten de Napoleontische oorlogen in Europa het ambtstermijn van Jefferson. De Amerikaanse economie kreeg harde klappen door het onrustige klimaat op het Europese continent. Jefferson trok zich na dit tweede termijn terug.
Renaissance man
Na een lange carrière als Gouverneur, diplomaat, minister, vice-president en president, kon Jefferson zich nu volledig toeleggen op zijn overige kwaliteiten. Als renaissance man genoot hij van filosofie, schrijven en de wetenschap. Jefferson ging wonen in Monticello en stichtte de universiteit van Virginia. Tijdens de laatste jaren van zijn leven hervatte hij de oude vriendschap met John Adams en de twee oud-presidenten startten een briefwisseling. Zowel Jefferson als John Adams stierf vijftig jaar na het afkondigen van de Onafhankelijkheidsverklaring, op 4 juli 1826.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
