Politiek en religie blijft een moeilijk huwelijk in Amerika. Waar vrijheid van godsdienst het bestaansrecht van het land vormt, is het juist het geloof dat bepalend is bij veel politieke twistpunten. Op zaken als abortus en het homohuwelijk staan (liberale) Democraten en (conservatieve) Republikeinen vaak recht tegenover elkaar. Dezer dagen wordt daar een nieuw hoofdstuk aan toegevoegd, nu president Obama heeft besloten dat diverse christelijke instellingen in de ziekenkostenverzekering voor hun werknemers ook anticonceptie moeten meenemen. Volgens Republikeinen, en een enkele Democraat, heeft Obama de oorlog verklaard aan het geloof.
Gewetensbezwaren
Het departement van Health and Human Services besluit welke zaken in ieder geval door een ziekenkostenverzekering gedekt moeten worden, in grote mate net als in de Nederlandse basisverzekering. Anticonceptie is daar in Amerika een standaard onderdeel van, met een uitzondering voor kerken; een klooster bijvoorbeeld hoeft vanwege gewetensbezwaren geen anticonceptie te verstrekken aan nonnen of andere werknemers. Vorige maand deden instellingen die niet direct onder de kerk vallen maar wel een duidelijk religieus profiel hebben zoals katholieke universiteiten en ziekenhuizen, een verzoek om ook een dergelijke uitzondering te krijgen, maar dat is afgewezen door de president. Jay Carney, de perswoordvoerder van het Witte Huis, gaf aan dat het de intentie is van president Obama dat “all American women, no matter where they work, have access to the same health care coverage and the same preventive care services including contraception”.
Veel katholieken zien dit als een onaanvaardbare inbreuk op vrijheid van godsdienst en daarmee op de Amerikaanse grondwet. Moeilijk voor de president is daarbij dat katholieken veel vaker democratisch stemmen dan evangelische protestanten. Die laatste groep kan hij nog wel tegen zich in het harnas jagen, maar zonder aanzienlijke steun van katholieken wordt een democratische president niet herkozen. Juist in enkele bepalende swing states als Virginia, Pennsylvania en Florida zitten veel katholieken die niet de puriteinse geloofsovertuigingen hebben van de evangelicals die zo belangrijk zijn voor de Republikeinen, maar voor wie het geloof wel een rol speelt bij het bepalen van stemgedrag. Die katholieken kan de president niet missen.
Vooraanstaande Democraten
Veelzeggend is dat enkele vooraanstaande katholieke Democraten zich nu ook tegen het besluit van de president keren. Tim Kaine, oud-voorzitter van de Democratische Partij en kandidaat Senator namens Virgina, heeft zich al tegen het besluit van de president uitgesproken en ook Bob Casey, Senator uit Pennsylvania, heeft de president gevraagd de uitzondering nogmaals in overweging te nemen. Het zijn nu nog maar een paar grote namen, maar het laat zien welk risico de president loopt. Als Democraten zich hier al tegen verzetten, zal hij de neutrale katholieke kiezer zeker verliezen.
Het is de vraag of het Witte Huis hier rechtlijnig in gaat blijven. Vice-president Joe Biden heeft al laten doorschemeren dat het vormen van een compromis mogelijk moet zijn. Zeker nu de economie wat aantrekt, en daarmee de kansen op herverkiezing van de president, zit niemand in het Witte Huis te wachten op een politiek debat over de individuele vrijheid van godsdienst vs. een overheid die wel weet wat goed voor je is. Als Republikeinen erin slagen om Obamacare, het homohuwelijk en anticonceptie op één hoop te vegen, zal dat de tegenstand tegen de president voeden en swing votes van hem doen afkeren. In een verkiezingsjaar zijn beleid en electorale politiek onlosmakelijk met elkaar verbonden en anticonceptie belooft nog een moeilijk punt te worden.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom en zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
