Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zijn allochtonen in vergelijkbare gevallen vaker werkloos of crimineel dan autochtonen. Allochtonen die eenzelfde maatschappelijke positie hebben als autochtonen doen het soms toch slechter. Ze zijn vaker werkloos en komen vaker in contact met justitie. Volgens het SCP speelt wat de arbeidsmarkt betreft vermoedelijk discriminatie een rol. In 2010 was 23 procent van de jongeren met een niet-westerse achtergrond werkeloos tegen 10 procent van de autochtone jongeren. Wat betreft criminaliteit is het verschil mogelijk te verklaren uit verschillen in sociale controle. Ik wil het vooral hebben over werkeloosheid onder allochtone jongeren.
Discriminatie en arbeidsmarkt
Het SCP geeft vooral discriminatie op de arbeidsmarkt de schuld. Hoe komt het SCP aan zo’n aanname? Discriminatie duidt op nadelige behandeling van personen op grond van criteria die er voor de handelingssituatie niet toe doen. Bijvoorbeeld het niet in dienst nemen van werkzoekenden omdat zij van buitenlandse afkomst zijn. In het geval van discriminatie van allochtonen op de arbeidsmarkt wordt door SCP etnische of buitenlandse afkomst gezien als een relevant criterium. Probleem bij het vaststellen van discriminatie is dat werkgevers argumenteren dat voor allochtonen niet de etnische herkomst bepalend is, maar de taalvaardigheid, de representativiteit of de reactie van de klanten. In dit geval maken zij onderscheid tussen allochtonen en autochtonen op basis van relevante criteria. Dit gedrag wordt maatschappelijk veroordeeld en is bij wet verboden. Vandaar dat het niet gemakkelijk is om erachter te komen of discriminatie bestaat en zeker niet in welke mate.
Laat ik mijzelf als voorbeeld nemen. Sinds mijn vertrek bij de PVV Tweede Kamerfractie, ben ik acht of negen keer op sollicitatiegesprek geweest bij verschillende bedrijven. Daar kreeg ik te horen: ‘u hebt niet het gewenste profiel’, ‘uw politieke bagage is een obstakel om voor ons te komen werken of ’we maken ons zorgen over de veiligheid van ons personeel en klanten’. Ik zou nog niet eens als vakkenvuller bij een supermarkt aangenomen kunnen worden omdat de werkgever ‘zorgen over de veiligheid van personeel en klanten’ als argument kan gebruiken. Maar hiervan wordt door sommigen gezegd: “Het is je eigen schuld. Had je maar niet zo uitgelaten over islam, allochtonen en bij de PVV moeten aansluiten.”
Loonkostensubsidie voor criminelen
In 2009 wilde de PvdA dat bedrijven loonkostensubsidie zouden krijgen als ze ex-gedetineerden aan het werk helpen. De PvdA ziet die steun als middel om te voorkomen dat criminelen na hun gevangenisstraf opnieuw de fout in gaan. Onder het motto ‘Uit de bak, aan de bak’ wilde de PvdA ex-gedetineerden een tweede kans geven, in de verwachting dat werk recidive voorkomt. “Het kan een rotjongen zijn, misschien kan het nog wel een goede dakdekker worden”, aldus oud Tweede Kamerlid Ton Heerts. Het is frappant dat in dit land ex-gedetineerden meer kans krijgen op de arbeidsmarkt, dan iemand die nog nooit met de politie in aanraking is geweest en een gedegen academisch onderwijs volgt.
Maar roep ik dan ook ‘discriminatie’? Nee! Het is ook voor mij niet gemakkelijk om een baan te vinden. Mijn situatie is wellicht nog wel schrijnender dan bij de allochtone jongeren. Maar het valt mij op dat allochtone jongeren niet direct met het woord ‘discriminatie’ klaar staan als ze voorgetrokken worden bij sollicitaties. Het werkelijke probleem is daarom ook niet zo zeer discriminatie op de arbeidsmarkt, maar groepen allochtonen die alles wat ze niet zint als discriminatie te beschouwen.
Ehsan Jami (1985, Masshad, Iran) is oprichter van het voormalige Centraal Comité voor Ex-moslims, oud-PvdA-raadslid en werkte tot eind vorig jaar als medewerker van PVV-Kamerlid Hero Brinkman. Nu studeert hijbestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en zoekt hij werk.
