Nu Mitt Romney wankelt in de peilingen in cruciale staten als Michigan en Arizona, en Rick Santorum steeds meer op een serieuze uitdager van de front-runner begint te lijken, wordt het waarschijnlijker dat de Republikeinse nominatiestrijd doorgaat tot aan het partijcongres deze zomer waar de nominatie formeel wordt vastgesteld. De vraag dient zich dan aan wat er gebeurt als geen van de vier overgebleven kandidaten de minimale 1144 kiesmannen haalt om de voorverkiezingen te winnen, een situatie die zich sinds 1952 niet meer heeft voorgedaan. Een zogenaamde brokered convention zou een hete Republikeinse nazomer betekenen.
Kiesmannen
Formeel zijn de huidige voorverkiezingen geen strijd om stemmen van kiezers maar om kiesmannen. Elke staat mag een vastgesteld aantal stemmen uitbrengen – de kiesmannen – op de kandidaat die de lokale voorverkiezingen heeft gewonnen. Dat gebeurt tijdens de partijconventie, de Republican National Convention, die van 27 tot 30 augustus georganiseerd wordt in Tampa, Florida. In totaal zijn er 2287 kiesmannen, waarvan sommigen niet door staten worden afgevaardigd maar prominente Republikeinen betreffen – de superdelegates – die hun eigen stem mogen uitbrengen. De eerste kandidaat die 1144 kiesmannen aan zich weet te binden wint dus de nominatie. Lukt niemand dat, dan breekt de pleuris uit.
In een eerste stemronde tijdens de conventie zullen de meeste kiesmannen hun stem uitbrengen zoals dat van ze verwacht wordt. Veel superdelegates zullen hun voorkeur voor een bepaalde kandidaat al kenbaar hebben gemaakt en de afgevaardigden van de staten zullen over het algemeen de uitslagen van hun lokale voorverkiezingen volgen. Over het algemeen, omdat niet alle uitslagen van voorverkiezingen bindend zijn. Als geen van de kandidaten echter 1144 stemmen haalt, als Newt Gingrich en Ron Paul voldoende kiesmannen van Rick Santorum en Mitt Romney hebben afgesnoept, komt er uit die eerste stemronde geen uitslag. Dan worden in feite de uitslagen van alle voorverkiezingen geschrapt en mogen de kiesmannen van de diverse staten zelf vaststellen op wie ze gaan stemmen. De uitslag wordt dan het resultaat van stemrondes en onderhandelingen die net zo lang door gaan tot één kandidaat 1144 stemmen haalt. Er zal geprobeerd worden om de nummers drie en vier te paaien om zich uit de strijd terug te trekken zodat een verkiezing tussen twee kandidaten een winnaar kan opleveren. Politieke koehandel op het hoogste niveau, waarbij de uitkomst alles behalve vast staat.
Scenario’s
Het mooie van zo’n brokered convention is dat ter plekke allerhande ontwikkelingen plaats kunnen vinden. Hat kan zijn dat de kiesmannen het onvermijdelijke accepteren om de partij niet langer te verdelen en besluiten alsnog de front-runner te steunen. Een van de kandidaten die in de eerste stemronde nauwelijks kiesmannen achter zich wist te scharen kan zomaar als tweede keuze acceptabel zijn voor iedereen en zodoende alsnog de nominatie winnen. Een vijfde kandidaat kan zelfs opstaan die de partij verenigt en daarmee alle formele kandidaten alsnog verslaat. Een kat in het nauw maakt rare sprongen en het zal moeilijk zijn om de uitkomst van een brokered convention te voorspellen als de partij tot op het bot verdeeld is over welke kandidaat het meest geschikt is voor het presidentschap.
De laatste keer dat dit voorkwam was zoals gezegd in 1952 en voor de Republikeinen zelfs in 1948, toen Thomas Dewey de nominatie won. De laatste president die op een brokered convention de nominatie veiligstelde was Franklin Delano Roosevelt in 1932, tevens de enige president die meer dan acht jaar aan de macht is geweest. De bekendste brokered convention is echter die van de Democraten in 1924, toen er 103 stemrondes nodig waren omdat twee kandidaten de partij tot op het bot verdeeld hadden. Een derde kandidaat, John W. Davis, won de nominatie om in de general elections alsnog van Republikein Calvin Coolidge te verliezen. Dergelijke conventies zijn zeker tegenwoordig dus niet meer aan de orde van de dag, maar zo’n scenario behoort in het huidige gepolariseerde politieke landschap zeker tot de mogelijkheden. Wat de uitkomst ervan zou zijn is onzeker, maar dat een slepende Republikeinse nominatiestrijd tot een hete nazomer kan leiden lijkt duidelijk.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom en zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
