Een jood hoeft de boete die hij kreeg omdat hij zijn ID-kaart niet bij zich droeg van de rechter niet te betalen, met dank aan zijn geloof. Zijn geloof, dat nou eenmaal bepaalt dat hij op de sabbat niets mag dragen. Het gehele vonnis is niet beschikbaar, maar kennelijk vond de rechter dat de diepe religieuze overtuiging van de man zwaarder weegt dan de verplichting een ID kaart bij zich te hebben.
Gewoon thuisblijven
Mag iedereen die wordt beboet omdat hij geen ID-kaart bij zich draagt zich voortaan op een of ander geloof beroepen? Droeg de man misschien ook geen schoenen, geen toupet en geen bril? Nee, het feit dat religies, zo ook de joodse, zijn vergeven van de inconsequenties en idiote regeltjes, is niet de reden dat het vonnis irritatie opwekt. Evenmin als het feit dat er simpele oplossingen bestaan voor het probleem. Had de man niet gewoon thuis kunnen blijven, of iemand anders kunnen vragen zijn ID-kaart mee te dragen?
Dit laatste klinkt misschien belachelijk, maar mijn opa heeft me vroeger meermalen verteld dat joden hem in Amsterdam als niet-joods jongetje, geregeld vroegen het licht bij hen thuis aan te knippen (ze mochten zelf immers niet werken op de sabbat). Ik weet niet of deze gewoonte nog steeds bestaat, of dat de orthodoxe joden inmiddels tijdschakelaars hebben geïnstalleerd. Of had de jood zonder ID-kaart, in de wetenschap dat hij de wet overtrad, zijn boete maar gewoon moeten accepteren?
God of de wet
Het vonnis wekt vooral ergernis op omdat het suggereert dat God boven de wet staat. We leven godlof in een seculier land, en iedereen mag zijn eigen geloof belijden op de manier zoals hem dat goeddunkt, maar de wet staat boven het geloof. Het is evident dat het niet bij zich dragen van een ID-kaart een licht vergrijp is, dat niet op een lijn moet worden gesteld met andere religieus geïnspireerde anomalieën als bijvoorbeeld eerwraak.
Het is echter niet aan de rechter om te bepalen of er delen van een religie, die strijdig zijn met de wet, toch moeten worden toegestaan. Zo van: geen ID-kaart mag wel, polygamie soms, maar eerwraak zeker niet. Zo als het ook niet aan de rechter is om te bepalen of de man zijn religie wel goed interpreteerde (mogen alleen orthodoxe joden zonder ID over straat, en mogen andere joden dat niet?). Ook is het niet zijn taak na te gaan of de man wel zo orthodox was als hij zich voordeed.
De rechter moet erop toezien dat de wet op iedereen op gelijke wijze wordt toegepast. En juist dat is hier niet gebeurd.
Tjaard van Ellen (Nijmegen, 1959) is zelfstandig adviseur op het gebied van grondwater en leefmilieu en woont in België.
