De overheid heeft een hoop ICT-kennis in huis, het probleem is echter dat gespecialiseerde teams met name actief zijn bij de landelijke overheid, of bijvoorbeeld bij politie en justitie. De aanwezigheid van deze kennis is een goede zaak, maar kan niet voorkomen dat er vooral bij lagere overheden nog steeds een schrijnend tekort is aan goed opgeleid personeel dat de steeds groter wordende afhankelijkheid van digitale oplossingen kan behappen. Bij dit soort overheden is de ICT-veiligheid dan ook “om te janken”, zo maakte hoogleraar Bart Jacobs nog maar eens extra duidelijk in het programma Buitenhof. De oorzaken van het gebrek aan kennis en organisatie op dit vlak zijn complex, maar uiteindelijk kunnen we in ieder geval één constatering doen: we zijn gewoon nog niet klaar voor alle techniek die we als Nederland inzetten. Dat belooft wat voor de toekomst.
Competentie
De problemen bij dit soort trajecten zijn tweeledig: aan de ene kant een gebrek aan competente mensen op het technische vlak, aan de andere kant een gebrek aan goed management. Deze laatste groep is zeker niet onbelangrijk waar het het goed opzetten van nieuwe ICT-trajecten betreft. In organisaties komen de technische mensen niet zelden steeds verder weg te staan van het management, dat op haar beurt de implicaties van de beslissingen die zij neemt steeds minder overziet. Op die manier worden noodzakelijke aanpassingen en updates achterwege gelaten of in de planning onderschikt gemaakt aan andere belangen. Wanneer op managementniveau onvoldoende duidelijk wordt wat de noodzaak is van bepaalde veiligheidsmaatregelen zullen deze doorgaans ook niet uitgevoerd worden. Dit is uiteindelijk een probleem van de hele organisatie, niet alleen van de managementlaag.
Puur menselijk falen op management- en uitvoerend niveau is ook een veel voorkomend probleem, waarbij de veiligheid vaak in het geding kan komen. Nu na de waterbouwkundige incidenten weer eens de noodklok wordt geluid, wordt pijnlijk duidelijk dat de daadwerkelijke implementatie van sommige systemen inderdaad “om te janken” is. Het is moeilijk vol te houden dat dit alleen een management probleem zou zijn, waarbij kostenbesparing ten koste gaat van aandacht voor een goede implementatie. De kwestie geeft juist eens te meer aan dat er niet voldoende capabele mensen op de juiste plekken binnen de juiste trajecten zitten. Het eindresultaat is dan een systeem waarvoor niemand de eindverantwoordelijkheid kan nemen en waarvan niemand meer weet hoe het precies “zo ver gekomen” is.
Niet klaar
Je kunt de vraag stellen of een systeem van sluizen wel op het internet aangesloten moet zijn. Vanuit een meer projectmatige invalshoek kun je je daarnaast afvragen in welke mate er een feedback-traject aanwezig zou moeten zijn, en of dat er überhaupt was. Al dit soort overwegingen gaan uiteindelijk voorbij aan het centrale probleem: hoe erg we onszelf ook een kennisland vinden, uiteindelijk zijn we niet klaar voor een dergelijke grootschalige overgang op digitale systemen. Nederland, naar verwachting vergezeld van een hoop andere landen, voert een moeizaam gevecht tegen de vooruitgang en dreigt deze te verliezen. Er is een tekort aan technisch goed onderlegd uitvoerend personeel, aan managers en bestuurders die de belangen voldoende begrijpen en daar bovenop aast het bedrijfsleven ook nog eens op de beste kandidaten. Nederland is op overheidsniveau niet klaar voor de (nieuwe) uitdagingen die de digitale wereld biedt, en het is de vraag hoe landen hier nog op in kunnen spelen.
CC-Foto: Kristina D.C. Hoeppner
